اچو ته هاڻ ڊجيٽل ٽيڪنالاجي سمجهڻ جي ڪوشش ڪريون پر پهرئين وري پوين برقي ۽ مڪانڪي طريقن جو رويو وٺون۔توهان کي ٻه رُڪاوٽون سمجهايون ويون مڪانڪيءَ ۾ پٿر جو مثال ته برقيءَ۾ ريزسٽنس جو، ياد آهي نه۔ هن کي لمپڊ سرڪٽ ايبسٽريڪشن يا (ايل سي اي) چئبو آهي۔ هن لاءءِ اسان وٽ گهڻا ئي طريقن وارا ٽول هُئا جن سان اسان هنن کي اينلائيذ ڪيو ياد آهي نه۔ نه هُجي ته اهي ٽول وري هيٺ ورجايان ٿو۔
هآئون ڊجيٽل ٽيڪنالاجيءَ تي اچڻ کان پهرئين، ڊجيٽل ايبسٽريڪشن تي ٿورڙو ڪُجهه چوندس جنهن کس سمجهائڻو ضروري آهي۔ پوءِ اسان انهن ٽولن جو استعمال ڪري، جيڪي اسان پوين سبقن ۾ ۽ مٿي پري ويوز ۾ ڏيکاريا آهن انهن جي مدد سان ڊگيٽل سرڪٽ سمجهڻ جي ڪوشش ڪنداسون۔
ڊجيٽل ته سمجو ٿا نه؟ جي ها، اهي آهن ٻن اسٽيٽمينٽس تي مشتمل جهڙوڪ ها يا نه، آن يا آف، سچ يا ڪُوڙ، وغيره۔ اچو ته پهرئين ان کي سگنل جي انالاگ ڪم ڪرڻ سان سمجهون۔ هي سرڪٽ ۽ انهن جا جُز ته هاڻ توهان کان ڪونه وسرندا۔ يار گهٻرايو ڇو ٿا، اسان ته اڃا صرف ٽن فيڪٽرن ڪرنٽ وولٽيج ۽ ريزسٽر جي اڀياس پيا ڪريون، انهن جو فارمولو مختلف طريقن سان، انهن جون شڪليون سمجهڻ لاِ، اُنهن جا ميٽر ماپڻ لاءِ ڪهڙي مون ڏُکي ڳالهه ڪري ڇڏي جو پٿي ويا آهيو۔ بادام کائي ميدان ۾ لهو ته سمجهڻ م اچي۔
هتي به شايد گوڙ گهمسان سان اسانجو واسطو پوي، خير ڪا ڳالهه ناهي مُنهن ڏئي وينداسون، گهٻرايو ڇو ٿا، ڊجيٽل سرڪٽ ۾ وولٽن جو گهٽ مقدار آهي ته ڇا ٿي پيو، آئون آهيان نه، بس توهان رُڳو پنهنجا ڪن کولي رکو سمجهو ته آئون ڇا ٿو چوڻ چاهيان، ۽ ڇو۔
دوستو ياد رهي ته ڊجيٽل ٽيڪنالاجيءَ ۾ جتي اسان جو وولٽن سان وسطو پوي ٿو ان جون ٻه هي اسٽيٽس ٿين ٿيون آف يا آن يعني مثلن ٻُري يا 5 وولٽ۔
ته دوستو ڊجيٽيل ٽيڪنالاجي ۾ گوڙ يعني ڊسٽارشن يا نوائيز کي مد نظر رکندي اسان هڪ پيچيده سرڪٽ پنهنجي آئوٽ پٽ جي ويوفارم سان ڏيکاريون ٿا، بس ان کي سمجهڻ جي ڪوشش ڪريو، ساڳيون شيون آهن جيڪي پوئتي سمجهائيندا آيا آهيون۔ مطلب هڪ پُرزو آواز يا سگنل موڪلي ٿو، ٻيو پُرزو اُن کي رسيو ڪري ٿو ۽ وچ ۾ خوامخواه ماحول جو گوڙ به شامل ٿيو وڃي۔ اچو ته هيئن ڏسون۔ پر هن کي ڇا ڪريون۔ پر يار، گوڙ جو مارن آهي ڪٿي هن ڊجيٽل سرڪٽ ۾، اچو اهو به ڏسي ۽ سمجي وٺون ٿا، جتي حساب ڪتاب آهي اُتي ته سائين ميمڻ جو ليکو ته ٿيندو نه۔۔ باقي کائي وڃو ته ڇا ٿا ڪري سگهون، ڳوٺن مان لڏ پلاڻ ڪري شهر وسائينداسون، اُتي به دهجي گوڙ وڙ۔۔ يار هي ماحولي شور گوڙ آهي ضرور هر ڪنهن جڳهه تي، هتي ڊجيٽل سرڪٽ ۾ به جان نٿو ڇڏي، اچو مُنهن ڏيونس ٿا ميمڻ ته مڙس ابا، ميمڻ ويو مڪي ته به سير ساهمي تڪي، حسابي ڪتابي جوڙ جُڪ۔ نه نه ڊي ٽريڪ ڪونه ٿيو آهيان، برقي ۽ مڪينڪي ملي سگهن ٿا ته ميمڻ ماپو ڇو نه، اهائي ته سائنس ۽ انجنيئرنگ آهي۔ هون! ته ڏسڻ ۽ سمجهڻ ۾ ڪونه آيو نه۔۔ ڪيئن اچي ڪن ته بند پيا آهن، ڀلا اکين سان ڏسي متان سمجهون۔ هيٺ نهاريو ۽ فرق سان ڏسو ۽ سمجهو۔
هاڻ اچي ويئو نه لائين تي، مٿيون ڳالهيون سمجهڻ لازمي هُيون جو ان کان پهرئين اسان لاجڪ يا ڊجيٽل ٽيڪنالاجي جي گيٽس کي سمجهون، ڏسو هاڻ اسان ڇا پئي سمجهائڻ چاهيون۔
هاڻ اسان انهن سڀني سمجهاڻين کي هڪ لاجڪ کي مد نظر رکندي ۽ هڪ گيٽ کڻي ان جي وولٽ ۽ گرافڪڪس کي هن ڊيمو وسيلي سمجهايون ٿا۔
جي ها بلڪل! صحيح۔۔ اهائي بولن آلجبرا آهي جيڪا اڄ ڪلهه پوري دُنيا جي ٽيڪنالاجين کي مسخر ڪري چُڪي اهي، صرف ٻن اسٽيٽس تي، ها يا نه، ڪوڙ يا سچ، ٻُري يا هڪ۔ هي هڪ اهڙي سائنسدان جو ڪارنامون آهي جن کي ماڻهن ان آلجبرا ٽيڪنڪ ڏيڻ جي بدلي پٿر هڻي ماري ڇڏيو هو ۽ کيس پاگل يا چريو قرار ڏنو هو۔ ٿيو ائين ته هي جتي وهندو هو اُتي پيو سوچيندو هو ۽ ٻن اسٽيٽس ها يا نه، سچ ۽ ڪوڙ، ٻُڙي يا هڪ کي پنهنجي خيالن ۾ ضرب ڪٽ ڪندو رهندو هو، جنهن کي لاجڪ يعني منطق چئجي ۔ هڪ ڏينهن ڊاڪٽر بولن باٿ روم ۾ لاجڪ جي حساب ڪتاب کي حل ڪرڻ لاِ سوچي رهيو هو ته اهو حل هن سامهون سمجهجي اچي ويو ۽ هو خوشي ۾ جهڙي به حالت ۾ هو باٿ روم مان نڪري آيو ۽ پبلڪ کي چوندو ويو۔۔ ٿي ويو۔۔۔ ٿي ويو۔۔۔ ٿي ويو،، ماڻهن چريو سمجهيو ۽ ان وقت جي ڪن جاهلن اڄ به اهڙا هن سنڌ ڌرتي تي به موجود آهن جن کي توهان هروقت ٽوڪ طنز ۽ بلاجواز ٽهڪ ۽ ڦونڊجندو ڏسندا هوندئو موجود آهن اهڙ ن ئي بيوقوفن هن کي پٿرن سان سنگسار ڪري ماري ڇڏيو پر ان جي ڪاوشن جي جديد بولين جوڙ جڪ، حساب ڪتاب،۔ آلجبرا جنهن کي (بولن آلجبرا) چئجي هن دُنيا کي الاهي ڪٿي پُهچائي ڇڏيو۔ هن هيئن سوچيو ۽ سمجهيو هو۔ هتي به توهان ڏسي سگهو ٿا ته اليڪٽرانڪس جي ٽن جُزن جهڙوڪ ريزسٽر، ڪئپيسٽر ۽ انڊڪٽرز وانگر آر گيٽ، نار گيٽ ۽ نينڊ گيٽ جن ڪي پاڻ ۾ مختلف طريقن سان ڪمبيشن ڪري گهڻيون حسابي ڪتابي مشقن سان ٻيا انيڪ جُز ٺاهيا وڃن ٿا، توهان به سمجهو ۽ پنهنجا سرڪٽ ڊزائين ڪري فزڪس پڙهي ، سمجهي، سائنسدان يا انجنيئر ٿيو۔ اسانجو هي سبق به هتي پُڄاڻي ته پُهتو اڳئين سبق ۾ لاجڪ يا ڊجيٽل ٽيڪنالاجي تي ڳالهائينداسون، توهان دوستن جا ڪامينٽس وڌيڪ پُرجوش ڪندا۔
