پناهگيرن جي حڪومت ڪرڻ واري احساس برتري جي عادت اڃا تائين ختم ناهي ٿي . اچو ته ان جملي جو هڪ تاريخي تجزيو ڪريون . ”ڊاڪٽر رسول ميمڻ پنهنجي آتم نراستي نالي هڪ تحقيقي مقالي ۾ لکيو آهي ته هر ساهوارو جيو گرڙن جو ٺهيل آهي . ان جيو گرڙن جي ڪري فطرت انسان جي وجود اندر هڪ ڏينهن ۾ ڏه هزار تبديليون آڻي ٿي . فطرت جو سٺايون يا خرابيون انهن جيو گهرڙن تي اثر انداز ٿين ٿيون .سٺايون سٺيون ۽ خرابيون خراب تبديليون آڻڻ ٿيون . سڀ تبديلون ايندڙ نسلن ڏانهن منتقل ٿين ٿيون “ ڊاڪٽر صاحب جي انهن جملن کي نظر ۾ رکندي اچو ته سنڌين ۽ پناهگيرن جي فطرت کي پرکيون . سنڌ ۾ پيداواري وسيلن جي جام يا گهڻائي هجڻ ڪري سنڌين ڪڏهين به ڪنهن ڀر واري علائقي تي ڪاه ڪا نه ڪئي آهي ۽ نه اڳرائي ڪئي آهي . البته انهن وسيلن جي ڪري سنڌ تي سدائين ٻاهرين قوتن حملا ۽ قبضا ڪيا آهن ، پر انهن حملي ڪندڙن کي سنڌ جي مٽيءَ پاڻ ۾ جذب ڪري ڇڏيو يا انهن جي وجود کي هتان ڀڄائي ۽ مٽائي ڇڏيو . اهڙن حملن ۽ ڪاهن جي ڪري سنڌين مذهب ته مٽايا ،پر رهيا سنڌي جو سنڌي . سنڌين ۾ حڪمراني ڀي رهي ته فقيري ڀي رهي ،سنڌي هر حال ۾ صابر به رهيا ته شاڪر ڀي رهيا ۽ فطرت انهن جي اهڙي جيو گهرڙن کي ايندڙ نسلن ڏانهن منتقل ڪندي رهي . ٻئي طرف اچون ٿا پناهگيرن ڏانهن ،جيڪي پاڻ کي مهاجر چورائي رهيا آهن . سنڌ ۾ آيل پناه گير،ان نسلن جو سلسلو آهن ،جن هندوستان تي حملا ڪري هٿيارن ۽ ڌاڍ مڙسيءَ جي زور تي اقليت هوندي هڪڙي وڏي اڪثيريت تي صدين کان وٺي حڪمراني ڪئي آهي . انهن خاندان غلامان، سيد ، خلجي ، تغلق ،لوڌي۽ مغلن جي شڪلين ۾ ڪروڙين ماڻهن تي ظلم ۽ ڏاڍ وسيلي حڪمراني ڪري ،پنهنجو پاڻ کي احساس برتري ءَ ۾ مبتلا ڪري ڇڏيو ۽ اهڙي احساس برتري واري جيوڙن صدين جي سفر کان پوءِ موجوده پناهگير(مهاجر ) نسل تائين منتقلي ڪئي ،جيڪا اڄ تائين انهن جي ذهنن ۾ سمايل آهي . هو وساري ويٺا آهن ته انهن سنڌ ۾ پناه ورتي آهي ،نه ڪي انهن سنڌ کي فتح ڪيو آهي . 1857غ ۾ جڏهين انگريزن مغليه خاندان جي آخري چشم وچراغ بهادر شاه ظفر کي لاهي ، پوري برصغير تي قبضو ڪيو ته سندن حوش خطا ٿي وين . قسمت جڏهين تخت تان لاهي پٽ ڀيڙو ڪين ته انگريزن جي چاپلوسي ،چمچي گيري ،مڪاري ۽ منافقت تي لهي آيا . انهن جي اهڙي حالت کي ڏسي هڪ اردو شاعر چيو و ته ڪمزور هو حاکم تو ،فولاد هي مومن ، انگريز هو حاکم تو اولاد هي مومن . هنن جي وڏي فلسفي ۽ مفڪر علامه اقبال ته ،ملڪه جي شان ۾ کڻي آسمان مٿي تي کنيون . جنهن ڪري ويندي ويندي انگريزن کڻي پنهنجي چمچيگيرن کي برضغير وراهي ڏنو ۽ ان وراهست جي معاهدي ۾ ڪنهن به قسم جي پناهگيري ،هجرت يا مائگريشن شامل نه هئي . اها ته لياقت ، مسعود کدرپوش ۽ سيد هاشم رضا جي سازشن ۽ شرارتن جي ڪري ٿي . پاڻ پنهنجا سر بچائي گڏهن ۽ ڏاندن جي پٺين تي پٺا اگهاڙا ڪري سنڌ پهتا هئا ۽ هاڻ سنڌ ۾ اچي سموري سنڌ جي وسيلن تي قابض ٿي دعوائون ڪن ٿا ته اسان پاڪستان پاڻ سان کڻي آيا هئاسون ۽ سنڌ کي فتح ڪيو آهي . کين اها ئي احساس برتري واري عادت کين سنڌ ۾ ڀي سڪون سان ويهڻ نه ٿي ڏئين.
ظلم جي انتها ته اهائي آهي جو ،جو پاڻکي موعتبر ۽ مظلوم سمجهندڙ، سنڌين کي ڌڪين به ٿا ته ، سڀ ڪجه کايون به وڃن ٿا ته واڳون وارا ڳوڙها ڳاڙي وات ڦاڙي رڙيون ۽ ڪوڪون به ڪن ٿا . ڄڻ دنيا هنن جي ڪرتوتن ۽ ڪارنامن کان بي خبر آهي . انهن جيڪو رستو اختيار ڪيو آهي ،ان تي هلندي پنهنجي پيشاب ۾ ٻڏي مرندا ،شايد وري انهن کي ٻيهر پناهگير ٿيڻو پوي .پو ڏسون ته اهي ڪٿي وڃي ٿا پناه گير ڏين .
چاچا ڪريم اوهان درست فرمايو آهي .... پر هڪ ٻي ڳالهه به آهي ته انهن پناهگيرن کي اتي پهچائڻ ۾ اسان جي پنهنجن جو به هٿ آهي. جيڪي ڪڏهن مذهب ته ڪڏهن ڪرسي جي ڪري سنڌيت کي وساري ويهن ٿا.
100 سيڪڙو سچ مسئلو به اهو آهي ۽ مسئلي جو حل به انهي ۾ پر مجبوري اها آهي ته پنهنجي غلطي تسليم ڪرڻ اسان سکيا ئي ڪونه آهيون.. پنهنجو پاڻ تي تنقيد ڪرڻ نه برداشت آهي ۽ نه ئي ڪو تصور به ڪري سگهي ٿو.. پنهنجي اصلاح لاء ڪو قدم تڏهن ئي کڻي سگهبو جڏهن اها ڳالهه مڃجي ٻيلي پنهنجا حال پورا آهن.. پر ڪير مڃي؟ ۽ ڇو مڃي؟ اسان جي سُئي وڃي اتي بيهندي ته ....اسان جي تهذيب هزارين سال پراڻي آهي.. باقي مڙئي خير!!
ماضيءَ ۾ جيڪي به غلطيون ٿيون جنهن کان به ٿيون ، ڪن پنهنجن غلطين جو وڏي واڪي اعتراف به ڪيو ،سزا ڀوڳي ۽ انهن غلطين جي ازالي لاءِ ڪوشش به ڪئي ، پر ڪي ڍيڍ ماڻهو پنهنجي يا پنهنجي اڳواڻن جي ڪيل غلطين کي نه ٿا مڃن ،ته اها سندن مرضي ، پر منهنجي صرف اها گذارش آهي ته سنڌ کي وڌيڪ نقصان کان بچائڻ جي لاءِ هر ،هر ۽ ورائي ،ورائي ايندڙ وقت ۾ غلطيون ته نه ڪريون . هاڻي ته صاف ۽ چٽو فيصلو ڪريون ته جيڪي اسان سان سنڌ جي مفادن ، نقصانن ،ڏکن ۽ سکن ۾ گڏجي بيهن ٿا ۽ پاڻ کي مهاجر چوائن بدران ،صديقي ، مغل ،انصاري ، شيخ ، ڀوپالي ، گجراتي ، ڪاٺياواڙي ،ميمڻ ،دهلوي ۽ لکنوي بڻجي سنڌي سڏرائين ٿا ته انهن کي کڻي ڀري ڀاڪر ۾ ڪريون .باقي جيڪي پاڻ کي سنڌ جي مفادن ، نقصانن ،ڏکن ۽ سکن کان ڪٽي مهاجر سڏرائڻ تي ضد ڪيون بيٺا آهن ، ته پوءِ انهن جي اصلي پنهنجي ماڳن ڏانهن موٽڻ جو انتظام به اسان سڀني ڪرڻ گهرجي . بغير پارٽين جي ميمبر هجڻ جي صرف سنڌي بڻجي .
چانڊيا صاحب تاريخ ۾ اهڙين غلطين جي گنجائش ناهي هوندي. اعتراف ڪرڻ سان سنڌ کي آزادي ڪانه ملندي آهي. وڏو وقت لڳندو واپس ساڳي جاء تي پهچڻ لاء ..... پر ان لاء سچائي ۽ ايمانداري سان گڏ ثابت قدمي ڏيکارڻي پوندي ... قرباني ڏيڻي پوندي ۽ اتحاد ڪرڻو پوندو ... پر اسان وٽ واٽون ويهن بجاء 70 ٿي ويون آهن ....
هي مڪار بي نيمڪي ۽ احسان فراموش قوم آهي پنجابين پنهنجي جان ڇڏائي اسانکي فاسائي ڇڏيو پر سنڌي قوم کي گڏ ڪير ڪندو ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
