Sindhi Media
سينيئر رڪن
ساليووڊ پروڊڪشن ۽ پبليڪيشن (ريسرچ سينٽر) نيوسعيدآباد سنڌ جي (ٿنڪ ٽينڪ ٽيم) ۽ سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئيشن (ساوا) مڙني سنڌي چئنلس کي گذارش ڪري ٿي ته منظورمگسيءَ جي هن ٻي ورسيءَ جي موقعي تي ڀيٽا ڏيڻ لاءِ لازمي اسپيشل پروگرام پيش ڪن.
هاءِ ! بل آخر “اُستادن جو اُستاد“ منظور مگسي به اسان کان ٻه سال اڳ اوچتو موڪلائي هليو ويو!
ڊرامن ذريعي سنڌ جي ثقافت کي اجاگر ڪندڙ پي ٽي وي نيشنل ايوارڊ ماڻيندڙ ناليوارو ڪي ٽي اين ۽ پي ٽي وي جو ڊراما پروڊيوسر منظور مگسي جگر ۽ پيٽ جي تڪليف سبب ٻه سال اڳ 2013ع ۾ آچر جي ڏينهن 11 بجي ڪراچيءَ جي مقامي اسپتال ۾ 62 ورهين جي ڄمار ۾ لاڏاڻو ڪري ويو، مرحوم جي لاڏاڻي جو ٻڌي ڪيترائي سنڌي فنڪار، دوست، مٽ مائٽ ۽ پاڙيسري اوڇنگارون ڏيندا سندس گهر پهتا هُئا، جڏهن ته مرحوم پويان هڪ بيواهه، 9 پٽ ۽ 2 نياڻيون سوڳوار ڇڏيون آهن، مرحوم جي جنازي نماز شانتي نگر ڪراچي ۾ ادا ڪئي وئي هُئي، جنهن ۾ فنڪارن ۽ ڊراما پروڊيوسرن جي وڏي انگ شرڪت ڪئي، جڏهن ته مرحوم جي مڙهه کي سندس اباڻي قبرستان ٽنڊو ڄام ڀرسان موسيٰ کٽياڻ جي ڳوٺ ڄام مگسي ۾ دفنايو ويو هو.
منظور مگسي 15 اپريل 1951ع ۾ موسيٰ کٽياڻ ويجهو ڄام مگسي ۾ رئيس حاجي گهرام خان جي گهر ۾ اک کولي، تعليم ايم اي تائين حاصل ڪيائين، جڏهن ته پهرين سرڪاري نوڪري تعليم کاتي ۾ هائر سيڪنڊري ٽيچر طور ڳوٺ ۾ 5 سال ڪيائين، ان بعد شوق ۾ هن 1985ع ۾ پي ٽي وي جوائن ڪئي، اسسٽنٽ پروڊيوسر طور نوڪري ڪندو رهيو، هن جي پهرين پوسٽنگ پي ٽي وي ڪوئيٽا سينٽر ۾ ٿي، جتي هن پهريون ڊرامو پشتو ازوند (زندگي) ڪيو، ان بعد هن ڪراچي سينٽر ۽ اسلام آباد ٽريننگ اڪيڊمي ۾ نوڪري ڪيائين.
پروڊيوسر منظور مگسي پهرئين شادي 1978ع ۾ ڪئي، ٻي شادي 1990ع ۾ ڪيائين جڏهن ته پهرين گهر واري وفات ڪري ويس، پروڊيوسر منظور مگسي ڊراما پروڊيوسر کانسواءِ زمينداري به ڪندو هو، جڏهن ته هن جو پي ٽي وي ڪراچي سينٽر تي پهريون ڊرامو ”ڊراپ ٿيل ڪيچ“ آهي، ان بعد سنڌي ڊرامن ۾ ڌٻڻ، ڄار، سج گرهڻ، مور اڏاڻا مور ۽ ٻيا شامل آهن، سندس ڪي ٽي اين تي پهريون ڊراما سيريل دام هو ۽ ٻين ۾ پن ڇڻ کان پوءِ، هوءَ ڪيڏي بي چئي آ، ۽ گذريل مهيني هن ڪي ٽي اين ڪلاسڪ سيريز لاءِ 2 ڊراما پاروٿو گوشت ۽ راڄي جون هدايتون ڏنيون،
مرحوم جن اردو ڊرامن جون هدايتون ڏنيون، انهن ۾ دراڙين، ريت ڪي ديوار، گهٽن، لياري ايڪسپريس، ڪالي چادر، بدلتا هي رنگ، پاني ڪي ديوار، بند راستي، بند دروازي، راک، گهونگهٽ، پرواز، وه عشق جو هم سي روٺ گيا، يا خدا ۽ ٻيا شامل آهن، سندس ٽي وي تان آخري اردو ڊراما سيريل رائيٽر ماڻڪ ڪنگراڻي جو لکيل ”بدلتا هي رنگ“ آهي.
پاڻ 15 اپريل 2011 تي پي ٽي وي تان رٽائرڊ ٿيو هو، جڏهن ته پي ٽي وي تي شروع وارن ڏهاڙن ۾ هن اسسٽنٽ طور جن پي ٽي وي پروڊيوسرن سان ڪم ڪيو هو، انهن ۾ محمد بخش سميجو، طارق معراج، زيب شاهد شامل آهن، پاڻ مڃتا طور ڪيترائي ايوارڊ ماڻيا، جن ۾ نيشنل ۽ ريجنل پي ٽي وي ايوارڊ ۽ لڪس اسٽائيل ايوارڊ ۽ ٻيا شامل آهن، مرحوم ڪيترن ئي فنڪارن کي ٽي وي تي متعارف ڪرايو، جيڪي اڄڪلهه ڊرامن جا اسٽار آهن.
مرحوم پروڊيوسر منظور مگسي جي آخري رسمن ۾ جن فنڪارن ۽ پروڊيوسرن شرڪت ڪئي هُئي، انهن ۾ صلاح الدين تنيو، مير محمد لاکو، گلاب چانڊيو، علي گل ملاح، سهراب سومرو، حميد ڀٽو، سجاد سهاڳ، الاهي بخش چنا، واحد رضا، حسين شيخ، اقبال سعيد انصاري، ممتاز ڪنڌر، فياض پيچوهو، ضمير گاڏهي، امتياز جلباڻي، الطاف سومرو، حسين خانزاده، ظهير مير جت، محمود مير جت، حميد هاليپوٽو، سڪندر رند، فدا حسين سومرو ۽ ٻيا شامل آهن.
ٻئي طرف سنڌي فنڪارن ۽ ڊراما پروڊيوسرن پاران پروڊيوسر منظور مگسي جي لاڏاڻي کي سنڌي ڊرامن لاءِ هاڃيڪار سڏيو ويو آهي، اداڪار صلاح الدين تنيو چيو هو ته “مون منظور مگسي جي هدايتن ۾ ڪيترائي ڊراما ڪيا، هو فنڪارن کان دوستن وانگر ڪم وٺندو هو، اسان هڪ ڀلوڙ پروڊيوسر کان محروم ٿي وياسين“ ۽ اداڪار گلاب چانڊيو چيو ته “منظور مگسي پنهنجو مَٽ پاڻ هو، هن جيڪو به ڪم ڪيو انهن ۾ هن جون محنتون شامل آهن، هو سٺو پروڊيوسر ته هو پر هڪ سٺو انسان به هو“ اداڪار مير محمد لاکو چيو ته منظور مگسي مون سان ايترو ته پيار ڪندو هو جو ان جي هدايتن هيٺ جيڪي به ڊراما تيار ٿيا، انهن ۾ مون ڪم ڪيو، مون کي ايڪٽر ٺاهڻ ۾ منظور مگسي جو هٿ آهي، هو سنڌي پروڊيوسرن ۾ واحد داڻو هو، جنهن صرف نالو ڪمايو پر ٻين پيسو ڪمايو“ سنڌي فلمن ۽ ٽيليفلمن ،ڊرامن، سيريلس ۽ سوپ سيريل جي ناليواري اداڪار ۽ ڊائريڪٽر اسد قريشي چيو ته “مون کي ڊرامن ۾ (سدورو )جي نالي سڃاڻپ ڏيندڙ منظور مگسي آهي، مون کي سندس ڊرامي ”ڌٻڻ“ شهرت جي بلندين تائين پهچائي ڇڏيو، اڄ جيڪا به روزي روٽي ملي ٿي ان ۾ هن جو ڪمال آهي، هن جي لاڏاڻي کانپوءِ مان فني طور تي يتيم ٿي ويو آهيان“ سنڌ فنڪار ٽرسٽ جي چيئرمين حميد ڀٽو چيو ته “منظور مگسي پنهنجي ٻولي تهذيب ۽ تمدن کي اجاگر ڪرڻ لاءِ هميشه ٽي وي تي اهڙا ناٽڪ پيش ڪيا جيڪي معاشري جي اصلاح آهن ۽ هن ڪڏهن به غير اصلاحي ناٽڪ ڪو نه پيش ڪيا“، نامياري اداڪار حسين قادري چيو ته “منظور مگسي جي وڇوڙي سان اسان سڀ فنڪار هڪ سٺي پروڊيوسر کان محروم بڻجي ويا آهيون، هن جي وڇوڙي سان سنڌي ڊرامن کي تمام گهڻو نقصان رسيو آهي“ اداڪار قيصر نظاماڻي چيو ته “منظور مگسي سان ڊرامن ۾ ڪم ڪندي ڪا به وقت جي خبر ڪو نه پوندي هئي، هو بهترين پروڊيوسر ۽ بهترين انسان يار ويس ماڻهو هو“، اداڪار سجاد سهاڳ چيو ته “مون کي اداڪاري سيکارڻ وارو منظور مگسي هو پاڻ رڪارڊنگ سيٽ تي اولاد وانگر ڪم وٺندو هو، پروڊيوسر حميد هاليپوٽو چيو ته “ڪراچي ۾ شروع وارن ڏهاڙن ۾ پي ٽي وي تي نوڪري دوران گڏجي هڪ ڪمري ۾ رهياسين هو منهنجو بهترين دوست ۽ ڀائرن وانگر هو، پي ٽي وي جو هڪ ڄاڻو پروڊيوسر هو“.
منظور مگسي ڊرامن جي هدايتڪاري سميت شاعري به ڪئي هُئي. منظور مگسي ڊراما پروڊيوسر سان گڏوگڏ بهترين شاعر پڻ هيو، هن جي ڪلامن کي ناليواري راڳين پڻ ڳايو آهي جڏهن ته شاعري جو ايترو مواد اٿس جو هڪ ڪتاب شايع ٿي سگهي ٿو، هن ريڊيو حيدرآباد لاءِ به شاعري ڪئي، ان کانسواءِ اخبارن ۽ رسالن ۾ پڻ سندس شاعري شايع ٿيندي رهي آهي، هن جي ڪلامن کي جن راڳين ڳايو انهن ۾ فوزيه سومرو، تعمير حسين، ارشد محمود، ڦوٽو زرداري، احمد مغل، سرمد سنڌي، ظفر علي، ديبا سحر ۽ ٻيا شامل آهن.
هاءِ ! بل آخر “اُستادن جو اُستاد“ منظور مگسي به اسان کان ٻه سال اڳ اوچتو موڪلائي هليو ويو!
ڊرامن ذريعي سنڌ جي ثقافت کي اجاگر ڪندڙ پي ٽي وي نيشنل ايوارڊ ماڻيندڙ ناليوارو ڪي ٽي اين ۽ پي ٽي وي جو ڊراما پروڊيوسر منظور مگسي جگر ۽ پيٽ جي تڪليف سبب ٻه سال اڳ 2013ع ۾ آچر جي ڏينهن 11 بجي ڪراچيءَ جي مقامي اسپتال ۾ 62 ورهين جي ڄمار ۾ لاڏاڻو ڪري ويو، مرحوم جي لاڏاڻي جو ٻڌي ڪيترائي سنڌي فنڪار، دوست، مٽ مائٽ ۽ پاڙيسري اوڇنگارون ڏيندا سندس گهر پهتا هُئا، جڏهن ته مرحوم پويان هڪ بيواهه، 9 پٽ ۽ 2 نياڻيون سوڳوار ڇڏيون آهن، مرحوم جي جنازي نماز شانتي نگر ڪراچي ۾ ادا ڪئي وئي هُئي، جنهن ۾ فنڪارن ۽ ڊراما پروڊيوسرن جي وڏي انگ شرڪت ڪئي، جڏهن ته مرحوم جي مڙهه کي سندس اباڻي قبرستان ٽنڊو ڄام ڀرسان موسيٰ کٽياڻ جي ڳوٺ ڄام مگسي ۾ دفنايو ويو هو.
منظور مگسي 15 اپريل 1951ع ۾ موسيٰ کٽياڻ ويجهو ڄام مگسي ۾ رئيس حاجي گهرام خان جي گهر ۾ اک کولي، تعليم ايم اي تائين حاصل ڪيائين، جڏهن ته پهرين سرڪاري نوڪري تعليم کاتي ۾ هائر سيڪنڊري ٽيچر طور ڳوٺ ۾ 5 سال ڪيائين، ان بعد شوق ۾ هن 1985ع ۾ پي ٽي وي جوائن ڪئي، اسسٽنٽ پروڊيوسر طور نوڪري ڪندو رهيو، هن جي پهرين پوسٽنگ پي ٽي وي ڪوئيٽا سينٽر ۾ ٿي، جتي هن پهريون ڊرامو پشتو ازوند (زندگي) ڪيو، ان بعد هن ڪراچي سينٽر ۽ اسلام آباد ٽريننگ اڪيڊمي ۾ نوڪري ڪيائين.
پروڊيوسر منظور مگسي پهرئين شادي 1978ع ۾ ڪئي، ٻي شادي 1990ع ۾ ڪيائين جڏهن ته پهرين گهر واري وفات ڪري ويس، پروڊيوسر منظور مگسي ڊراما پروڊيوسر کانسواءِ زمينداري به ڪندو هو، جڏهن ته هن جو پي ٽي وي ڪراچي سينٽر تي پهريون ڊرامو ”ڊراپ ٿيل ڪيچ“ آهي، ان بعد سنڌي ڊرامن ۾ ڌٻڻ، ڄار، سج گرهڻ، مور اڏاڻا مور ۽ ٻيا شامل آهن، سندس ڪي ٽي اين تي پهريون ڊراما سيريل دام هو ۽ ٻين ۾ پن ڇڻ کان پوءِ، هوءَ ڪيڏي بي چئي آ، ۽ گذريل مهيني هن ڪي ٽي اين ڪلاسڪ سيريز لاءِ 2 ڊراما پاروٿو گوشت ۽ راڄي جون هدايتون ڏنيون،
مرحوم جن اردو ڊرامن جون هدايتون ڏنيون، انهن ۾ دراڙين، ريت ڪي ديوار، گهٽن، لياري ايڪسپريس، ڪالي چادر، بدلتا هي رنگ، پاني ڪي ديوار، بند راستي، بند دروازي، راک، گهونگهٽ، پرواز، وه عشق جو هم سي روٺ گيا، يا خدا ۽ ٻيا شامل آهن، سندس ٽي وي تان آخري اردو ڊراما سيريل رائيٽر ماڻڪ ڪنگراڻي جو لکيل ”بدلتا هي رنگ“ آهي.
پاڻ 15 اپريل 2011 تي پي ٽي وي تان رٽائرڊ ٿيو هو، جڏهن ته پي ٽي وي تي شروع وارن ڏهاڙن ۾ هن اسسٽنٽ طور جن پي ٽي وي پروڊيوسرن سان ڪم ڪيو هو، انهن ۾ محمد بخش سميجو، طارق معراج، زيب شاهد شامل آهن، پاڻ مڃتا طور ڪيترائي ايوارڊ ماڻيا، جن ۾ نيشنل ۽ ريجنل پي ٽي وي ايوارڊ ۽ لڪس اسٽائيل ايوارڊ ۽ ٻيا شامل آهن، مرحوم ڪيترن ئي فنڪارن کي ٽي وي تي متعارف ڪرايو، جيڪي اڄڪلهه ڊرامن جا اسٽار آهن.
مرحوم پروڊيوسر منظور مگسي جي آخري رسمن ۾ جن فنڪارن ۽ پروڊيوسرن شرڪت ڪئي هُئي، انهن ۾ صلاح الدين تنيو، مير محمد لاکو، گلاب چانڊيو، علي گل ملاح، سهراب سومرو، حميد ڀٽو، سجاد سهاڳ، الاهي بخش چنا، واحد رضا، حسين شيخ، اقبال سعيد انصاري، ممتاز ڪنڌر، فياض پيچوهو، ضمير گاڏهي، امتياز جلباڻي، الطاف سومرو، حسين خانزاده، ظهير مير جت، محمود مير جت، حميد هاليپوٽو، سڪندر رند، فدا حسين سومرو ۽ ٻيا شامل آهن.
ٻئي طرف سنڌي فنڪارن ۽ ڊراما پروڊيوسرن پاران پروڊيوسر منظور مگسي جي لاڏاڻي کي سنڌي ڊرامن لاءِ هاڃيڪار سڏيو ويو آهي، اداڪار صلاح الدين تنيو چيو هو ته “مون منظور مگسي جي هدايتن ۾ ڪيترائي ڊراما ڪيا، هو فنڪارن کان دوستن وانگر ڪم وٺندو هو، اسان هڪ ڀلوڙ پروڊيوسر کان محروم ٿي وياسين“ ۽ اداڪار گلاب چانڊيو چيو ته “منظور مگسي پنهنجو مَٽ پاڻ هو، هن جيڪو به ڪم ڪيو انهن ۾ هن جون محنتون شامل آهن، هو سٺو پروڊيوسر ته هو پر هڪ سٺو انسان به هو“ اداڪار مير محمد لاکو چيو ته منظور مگسي مون سان ايترو ته پيار ڪندو هو جو ان جي هدايتن هيٺ جيڪي به ڊراما تيار ٿيا، انهن ۾ مون ڪم ڪيو، مون کي ايڪٽر ٺاهڻ ۾ منظور مگسي جو هٿ آهي، هو سنڌي پروڊيوسرن ۾ واحد داڻو هو، جنهن صرف نالو ڪمايو پر ٻين پيسو ڪمايو“ سنڌي فلمن ۽ ٽيليفلمن ،ڊرامن، سيريلس ۽ سوپ سيريل جي ناليواري اداڪار ۽ ڊائريڪٽر اسد قريشي چيو ته “مون کي ڊرامن ۾ (سدورو )جي نالي سڃاڻپ ڏيندڙ منظور مگسي آهي، مون کي سندس ڊرامي ”ڌٻڻ“ شهرت جي بلندين تائين پهچائي ڇڏيو، اڄ جيڪا به روزي روٽي ملي ٿي ان ۾ هن جو ڪمال آهي، هن جي لاڏاڻي کانپوءِ مان فني طور تي يتيم ٿي ويو آهيان“ سنڌ فنڪار ٽرسٽ جي چيئرمين حميد ڀٽو چيو ته “منظور مگسي پنهنجي ٻولي تهذيب ۽ تمدن کي اجاگر ڪرڻ لاءِ هميشه ٽي وي تي اهڙا ناٽڪ پيش ڪيا جيڪي معاشري جي اصلاح آهن ۽ هن ڪڏهن به غير اصلاحي ناٽڪ ڪو نه پيش ڪيا“، نامياري اداڪار حسين قادري چيو ته “منظور مگسي جي وڇوڙي سان اسان سڀ فنڪار هڪ سٺي پروڊيوسر کان محروم بڻجي ويا آهيون، هن جي وڇوڙي سان سنڌي ڊرامن کي تمام گهڻو نقصان رسيو آهي“ اداڪار قيصر نظاماڻي چيو ته “منظور مگسي سان ڊرامن ۾ ڪم ڪندي ڪا به وقت جي خبر ڪو نه پوندي هئي، هو بهترين پروڊيوسر ۽ بهترين انسان يار ويس ماڻهو هو“، اداڪار سجاد سهاڳ چيو ته “مون کي اداڪاري سيکارڻ وارو منظور مگسي هو پاڻ رڪارڊنگ سيٽ تي اولاد وانگر ڪم وٺندو هو، پروڊيوسر حميد هاليپوٽو چيو ته “ڪراچي ۾ شروع وارن ڏهاڙن ۾ پي ٽي وي تي نوڪري دوران گڏجي هڪ ڪمري ۾ رهياسين هو منهنجو بهترين دوست ۽ ڀائرن وانگر هو، پي ٽي وي جو هڪ ڄاڻو پروڊيوسر هو“.
منظور مگسي ڊرامن جي هدايتڪاري سميت شاعري به ڪئي هُئي. منظور مگسي ڊراما پروڊيوسر سان گڏوگڏ بهترين شاعر پڻ هيو، هن جي ڪلامن کي ناليواري راڳين پڻ ڳايو آهي جڏهن ته شاعري جو ايترو مواد اٿس جو هڪ ڪتاب شايع ٿي سگهي ٿو، هن ريڊيو حيدرآباد لاءِ به شاعري ڪئي، ان کانسواءِ اخبارن ۽ رسالن ۾ پڻ سندس شاعري شايع ٿيندي رهي آهي، هن جي ڪلامن کي جن راڳين ڳايو انهن ۾ فوزيه سومرو، تعمير حسين، ارشد محمود، ڦوٽو زرداري، احمد مغل، سرمد سنڌي، ظفر علي، ديبا سحر ۽ ٻيا شامل آهن.
