محترم امر جليل سان هڪ سُرهي شام ڇنڇر 14 مئي 2016ع ، شام ڇهين وڳي روشن تارا اسڪول سچل ڳوٺ، ڪراچي

سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن سچل ڳوٺ شاخ، ڪراچيءَ پاران سنڌ ڌرتيءَ جي مشهور دانشور، اديب، ڪهاڻيڪار، ناولنگار، ڊراما نگار، ڪالم نگار ۽ تعليمي ماهر محترم امر جليل سان هڪ سُرهي شام ڇنڇر 14 مئي 2016ع ، شام ڇهين وڳي روشن تارا اسڪول سچل ڳوٺ، ڪراچيءَ ۾ ملهائي پئي وڃي .
هن پروگرام جا خاص مهمان مشهور سفرناما نگار محترم الطاف شيخ جن هوندا . اوهان کي دل جي گهراين سان پروگرام ۾ شرڪت جي دعوت ڏجي ٿي.

​

 

سچل ڳوٺ ۾ سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن (سِگا) سچل ڳوٺ شاخ پاران امر جليل ۽ ڄڳ مشهور سفرنامن جي ليکڪ الطاف شيخ جي مان ۾ منعقد ڪيل شام کي خطاب ڪندي امر جليل چيو ته هن سائنسي دور ۾ انسان جيتوڻيڪ بي پناهه ترقي ڪئي آهي پر قدرت جي نطام بابت سندس ڄاڻ اڄ به تر جيتري آهي. هن چيو ته تاريخ ۾ مذهبي لڙائين کي مقدس لڙايون سمجهيو وڃي ٿو پر حقيقت اها آهي ته اهي لڙايون معيشت ۽ گروهي مفاد حاصل ڪرڻ لاءِ وڙهيون ويون ۽ مذهب جو رڳو نالو استعمال ڪيو ويو ۽ ايئن ڪرڻ سان مذهب جو نالو استعمال ڪيو ويو ۽ مذهب جو به استحصال ڪيو ويو. امر جليل چيو ته محمود غزنوي 17 ڀيرا سومناٿ تي حملو ڪيو جنهن جو مقصد هندستان جي دولت لُٽي افغانستان کڻي وڃڻ هو، بلڪل اهڙيءَ طرح آمريڪا عراق تي حملو تيل جي ذخيرن تي قبضو ڪرڻ لاءِ ڪيو. هن چيو ته اڄوڪي دور ۾ ڪنهن به ملڪ کي طاقت جي زور تي قائم نه ٿو رکي سگهجي. هن چيو ته روس جي ٽٽڻ وقت وٽس، آمريڪا ۽ يورپ وٽ گڏيل طور ائٽم بم موجود هئا، پر اهي به روس کي ٽٽڻ کان بچائي نه سگهيا. امر جليل چيو ته جن ماڻهن وٽ دليل جو جواب دليل سان نه هوندو آهي سي دليل جو جواب هٿيار سان ڏيندا آهن. هن چيو ته دنيا ۾ جهيڙي جو بنيادي ڪارڻ انسان جي اها سوچ آهي ته ”هو ئي سڀني کان وڌيڪ بهتر آهي“. هن چيو ته اسانکي گهرجي ته جڏهن به تعليمي ۽ سائنسي بحث ڪجي ته مذهبن کي پاسيرو رکجي. امر جليل وڌيڪ چيو ته صوفين جو تعلق سڌيءَ طرح خدا تعالى سان هوندو آهي. جيڪو اڪيلو ئي هن سموري ڪائنات جو خالق آهي. هن چيو ته اسلام، هندو، عيسائيت، يهوديت ۽ ٻُڌ ڌرم ۾ تصوف جو تصور موجود آهي ۽ تصوف جي باني هئڻ جو اعزاز ٻڌ ڌرم جي باني گوتم ٻڌ کي حاصل آهي.الطاف شيخ جي سفرنامن جو ذڪر ڪندي، هن چيو ته سفرنامن جو مطالعو انسان جي زندگيءَ کي ڪامياب بڻائي ٿو. هن چيو ته سفرناما ذهني عياشي نه پر دنيا جي ملڪن جي ماحول ۽ اتان جي نظام کي سمجهڻ ۽ ان مان گهڻو ڪجهه پرائڻ جو اهم ذريعو آهن. هن چيو ته دنيا جا وڏا ڏاها ۽ مفڪر سياح رهيا آهن. هن چيو ته الطاف شيخ پنهنجي سفرنامن ذريعي سموري دنيا جي حالتن کي سميٽي سنڌ واسين کي گهر ويٺي آگاهه ڪيو آهي جيڪو هڪ وڏو ڪارنامو آهي. سچل ڳوٺ جو ذڪر ڪندي، امر جليل چيو ته سچل ڳوٺ صحيح معنى ۾ سچل ٽائون ۽ سچل سٽي آهي هتان جو ماحول ڏسي کيس خوشي ٿي آهي.
ان موقعي تي الطاف شيخ خطاب ڪندي چيو ته سچل ڳوٺ، بمبئيءَ جي الهاس نگر وانگر آهي، سچل ڳوٺ جي علمي ماحول مان سنڌ کي وڏيون اميدون آهن. هن چيو ته هن زندگيءَ مان جيڪي سبق سکيا آهن تن ۾ اهو سبق به سکيو آهي ته اسان سنڌين کي پنهنجي ٻارن کي جديد تعليم ڏيڻ سان گڏوگڏ هنري سکيا به لازمي طور ڏيڻ گهرجي جنهن کانسواءِ ڪاميابي ممڪن نه آهي.
تقريب کي سنڌ گريجوئيٽس ائسوسيئيشن جي چيئرمين رفيق احمد جعفري، ڪراچي يونيورسٽيءَ ۾ شاهه لطيف چيئر جي ڊائريڪٽر سليم ميمڻ، پيرل کوسو، منظور حسين اڄڻ، سِگا سچل ڳوٺ شاخ جي صدر ربنواز ڀٽو، تاج محمد وساڻ ۽ ٻين خطاب ڪيو. سنڌ سلامت جي آرگنائزر محمد سليمان وساڻ ان موقعي تي امر جليل ۽ الطاف شيخ جي قلمي پورهئي تي روشني وڌي. تقريب ۾ سڄي سنڌ، اسلام آباد ۽ خاص ڪري ڪراچيءَ جي مختلف علائقن مان سِگا جي ساٿين، سياسي ۽ سماجي ڪارڪنن، فلم، ٽي وي ۽ ريڊيو سان تعلق رکندڙ فنڪارن، اديبن، دانشورن، شاگردن ۽ صحافين جي هڪ وڏي انگ شرڪت ڪئي.

​

وڌيڪ تصويرن لاءِ فيسبوڪ البم

 

پيارا سڀ کان پهرين ته اوهان جا وڏا وڙ جو اوهان قُرب جا قدم ڀري آيا. اوهان سان ٻه منٽ ڇا ڪيئي ڪلاڪ ويهڻ تي دل گهُري ٿي پر ان پروگرام واري ڏينهن ڪُجهه ذميداريون اهڙيون هُيون جن کان هڪ منٽ به منهن موڙڻ ممڪن نه هو. ٻيو ته رش اوهان پاڻ ئي ڏٺي پئي ته ڪيئي ناليواريون شخصيتون بيٺيون رهيون. ويهڻ جي جاءِ نه هُئي. اوهان جون تصويرون ڪيئن نڪتيون اهو اوهان پاڻ ڏٺو.
مون کي چيو ويو هو ته امر جليل ۽ الطاف شيخ صاحب جن جي خواهش تي ڪنهن کي به وٽن اچڻ کان منع نه ڪرڻي هُئي. پر ساڳي وقت جهونن جو خيال به رکڻو هو ته ڪٿي پيهه ۾ کين الله نه ڪري ڪو نُقصان نه ٿي پئي. هڪ ئي وقت اسٽيج تي 50 ماڻهن جي وچ ۾ ڪنهن کي سنڀالڻ وري فوٽو گرافي به ڪندو رهڻ هڪ چئلينج هو.
ان کان پوءي مهمانن جي خاطرادريءَ ۾ وقت گُذريو. اوهان ڪهڙي ٽائم نڪري ويا خبر ئي نه پئي.
بهرالحال اوهان کي دل سان دعوت آهي. اوهان وت ڪڍي اسان وٽ جڏهن به فرصت جي لمحن ۾ اچو اوهان لاءِ جيءَ ۾ جايون آهن. هن ڪاڄ ۾ وقت نه ڏيئي سگهڻ تي انتهائي مُعذرت.
اوهان الطاف بابت جيڪو ليک لکيو هو اهو مون پڙهيو هو. ان کان وڌيڪ جامع ليک گهٽ ۾ گهٽ مون اڄ تائين ناهي پڙهيو.
هڪ وڌيڪ عرض ته اوهان جي لکي ۾ تصويرون صحيح ظاهر نه پيون ٿين. توڙي جو جلد تصويرن کي سنڌ سلامت جي ذاتي سرور تي رکڻ جو بندوبست ڪيو ويندو پر جيسيتائين اهو ٿئي اوهان مهرباني ڪري سنڌ سلامت ۾ تصويرون شامل ڪريو وارو آپشن استعمال ڪندي تصويرون ڳنڍيو. ڇو ته ان جا سرور وڌيڪ بهتر آحن ٻين جون لنڪس ڪڏهن غائب ڪڏهن تبديل ٿي وڃن ٿيون.

 

سگا سچل ڳوٺ پاران امر جليل سان سُرهي شام

(رپورٽ : محمد سليمان وساڻ)

________


امر جليل جنهن سان نوجوان، پوڙها، عورتون، استاد ۽ شاگرد ايتري عقيدت ۽ پيار ڪن ٿا جو سندس تقريب لاءِ سجايل پنڊال پورا نه ٿا پون. امر جليل جيڪو سچ جو ساٿاري آهي ۽ پنهنجي قلم ذريعي سچايون بيان ڪري ٿو. اهڙي شخص لاءِ جڏهن سچل ڳوٺ ۾ شام ملهائڻ جو پروگرام رٿيو ويو ته هڪ دفعو وري اسڪول جو گرائونڊ ماڻهن سان ڀرجي ويو، ماڻهو بيٺا رهيا ۽ ڪمال جي نظم ۽ ضبط سان بيهي پنهنجي محبوب ليکڪ کي ٻڌندا رهيا. سچل ڳوٺ ۾ سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن (سِگا) سچل ڳوٺ شاخ پاران 14 اپريل 2016ع تي سنڌ ڌرتيءَ جي مشهور دانشور، اديب، ڪهاڻيڪار، ناول نگار، ڊراما نگار، ڪالم نگار۽ تعليمي ماهرمحترم امر جليل سان شام ملهائي وئي. هن پروگرام جا خاص مهمان مشهور سفرناما نگار محترم الطاف شيخ جن هئا. ان موقعي تي خطاب ڪندي امر جليل چيو ته دنيا جي ڀيٽ ۾ سنڌي قوم جي تعليم پٺتي پيل آهي، سنڌي قوم جيستائين تعليم تي توجهه نه ڏيندي تيستائين سندس ترقي ڪانه ٿيندي. هن چيو ته سائنسي دور ۾ انسان جيتوڻيڪ بي پناهه ترقي ڪئي آهي پر قدرت جي نطام بابت سندس ڄاڻ اڄ به تِر جيتري آهي. امر جليل چيو ته تاريخ ۾ سڀ کان وڌيڪ لڙايون مذهب جي بنياد تي وڙهيون ويون آهن. مذهبي لڙائين کي مقدس لڙايون سمجهيو وڃي ٿو پر حقيقت اها آهي ته اهي لڙايون، مال، معيشت ۽ گروهي مفاد حاصل ڪرڻ لاءِ وڙهيون ويون ۽ مذهب جو رڳو نالو استعمال ڪيو ويو ۽ مذهب جو به استحصال ڪيو ويو. امر جليل چيو ته محمود غزنوي 17 ڀيرا سومناٿ تي حملو ڪيو جنهن جو مقصد هندستان جي دولت لُٽي افغانستان کڻي وڃڻ هو، بلڪل اهڙيءَ طرح آمريڪا عراق تي حملو تيل جي ذخيرن تي قبضو ڪرڻ لاءِ ڪيو. هن چيو ته اڄوڪي دور ۾ ڪنهن به ملڪ کي طاقت جي زور تي قائم نه ٿو رکي سگهجي. هن چيو ته روس جي ٽٽڻ وقت وٽس، آمريڪا ۽ يورپ وٽ گڏيل طور ائٽم بم موجود هئا، پر اهي به روس کي ٽٽڻ کان بچائي نه سگهيا. امر جليل چيو ته جن ماڻهن وٽ دليل جو جواب دليل سان نه هوندو آهي، اهي دليل جو جواب هٿيار سان ڏيندا آهن. هن چيو ته دنيا ۾ جهيڙي جو بنيادي ڪارڻ انسان جي اها سوچ آهي ته ”هو ئي سڀني کان وڌيڪ صحيح آهي ۽ ٻيا غلط آهن“. هن چيو ته اسانکي گهرجي ته جڏهن به تعليمي ۽ سائنسي بحث ڪجي ته مذهبن کي پاسيرو رکجي. امر جليل وڌيڪ چيو ته صوفين جو تعلق سڌيءَ طرح خدا تعالى سان هوندو آهي. جيڪو اڪيلو ئي هن سموري ڪائنات جو خالق آهي. هن چيو ته اسلام، هندو، عيسائيت، يهوديت ۽ ٻُڌ ڌرم ۾ تصوف جو تصور موجود آهي ۽ تصوف جي باني هئڻ جو اعزاز ٻڌ ڌرم جي باني گوتم ٻڌ کي حاصل آهي.

الطاف شيخ جي سفرنامن جو ذڪر ڪندي، هن چيو ته سفرنامن جو مطالعو انسان جي زندگيءَ کي ڪامياب بڻائي ٿو. هن چيو ته سفرناما ذهني عياشي نه پر دنيا جي ملڪن جي ماحول ۽ اتان جي نظام کي سمجهڻ ۽ ان مان گهڻو ڪجهه پرائڻ جو اهم ذريعو آهن. هن چيو ته دنيا جا وڏا ڏاها ۽ مفڪر سياح رهيا آهن. هن چيو ته الطاف شيخ پنهنجي سفرنامن ذريعي سموري دنيا جي حالتن کي سميٽي سنڌ واسين کي گهر ويٺي آگاهه ڪيو آهي، جيڪو هڪ وڏو ڪارنامو آهي. سچل ڳوٺ جو ذڪر ڪندي، امر جليل چيو ته سچل ڳوٺ صحيح معنى ۾ سچل ٽائون ۽ سچل سٽي آهي هتان جو ماحول ڏسي کيس خوشي ٿي آهي. ميڊيا سان ڳالهائيندي امر جليل چيو ته سنڌي ادب تيستائين زنده رهندو جيستائين سنڌي قوم ۽ سنڌي ٻولي رهندي. هن چيو ته ادب جي واڌاري ۽ ادب جي مقبوليت جا پيمانا ادبي رسالا هوندا آهن جيڪي باقائدگي سان ڇپبا رهن پر سنڌيءَ ۾ سوجهري کانپوءِ هاڻي ڪوبه معياري رسالو ڪونه ٿو ڇپجي. هن چيو ته ساڳي حالت اردو ادب جي به آهي پر اردو ادب هندستان ۾ وڌي ويجهي پيو.

الطاف شيخ تقرير ڪندي چيو ته سچل ڳوٺ، بمبئيءَ جي الهاس نگر وانگر آهي، سچل ڳوٺ جي علمي ماحول مان سنڌ کي وڏيون اميدون آهن. هن چيو ته هن زندگيءَ مان جيڪي سبق سکيا آهن تن ۾ اهو سبق به سکيو آهي ته اسان سنڌين کي پنهنجي ٻارن کي جديد تعليم ڏيڻ سان گڏوگڏ هنري سکيا به لازمي طور ڏيڻ گهرجي جنهن کانسواءِ ڪاميابي ممڪن نه آهي. هن چيو ته دنيا ۾ اديبن جو قدر آهي ۽ اسان به خوشنصيب آهيون جو امر جليل جهڙو ليکڪ اسان وٽ موجود آهي.

تقريب کي خطاب ڪندي سنڌ گريجوئيٽس ائسوسيئيشن جي چيئرمين رفيق احمد جعفريءَ چيو ته امر جليل ۽ الطاف شيخ جو شايد ئي ڪو اهڙوڪتاب هجي جيڪوهن نه پڙهيو هجي. هن چيو ته امر جي لکڻين ۾ شاهه ۽ سچل جو فڪر نظر اچي ٿو. امر جليل اسان جي نوجوانن جو پسنديده ليکڪ آهي. ڪراچي يونيورسٽيءَ ۾ شاهه لطيف چيئر جي ڊائريڪٽر سليم ميمڻ چيو ته امر جليل جي ڪهاڻين جا عنوان، ڪردار ۽ مڪالما ۽ اسلوب بيان زبردست آهي. سندس ناول نيٺ گونگي ڳالهايو جو نالو ئي سوچڻ تي مجبور ٿو ڪري. هن چيو ته الطاف شيخ نه صرف سفرناما پر افسانا پڻ لکيا آهن. تقريب کي سِگا جي وائيس چيئرمين پيرل کوسو، سيڪريٽري جنرل منظور حسين اڄڻ، سِگا سچل ڳوٺ شاخ جي صدر ربنواز ڀٽو، تاج محمد وساڻ ۽ ٻين خطاب ڪيو. سنڌ سلامت جي آرگنائزر محمد سليمان وساڻ ان موقعي تي امر جليل ۽ الطاف شيخ جي قلمي پورهئي تي روشني وڌي. هن چيو ته امر جليل هن وقت سنڌي ٻوليءَ جو سڀ کان وڌيڪ پڙهيو ويندڙ ليکڪ آهي جيڪو 60 سالن کان مسلسل لکي رهيو آهي، جڏهن ته الطاف شيخ 89 ڪتاب لکي مرزا قليچ بيگ کانپوءِ سنڌي ٻوليءَ جا سڀ کان وڌيڪ ڪتاب لکندڙ ليکڪ آهي. هن پروگرام جي اسٽيج سيڪريٽريءَ جا فرض سِگا سچل شاخ جي جنرل سيڪريٽري ڪرم الاهي چنا سر انجام ڏنا ۽ غلام سرور ڀُٽي شاهه جي وائي پيش ڪئي.

تقريب ۾ اسلام آباد ۽ سڄي سنڌ خاص ڪري ڪراچيءَ جي مختلف علائقن مان سِگا جي عهديدارن، ميمبرن جي هڪ وڏي انگ، سياسي ۽ سماجي ڪارڪنن، فلم، ٽي وي ۽ ريڊيو سان تعلق رکندڙ فنڪارن، اديبن، دانشورن، شاگردن ۽ صحافين جي وڏي انگ شرڪت ڪئي. تقريب ۾ ناميارو ليکڪ ۽ محقق گل حسن ڪلمتي، ليکڪ ۽ ناول نگار اسحاق انصاري، شبنم موتي، سيد عابد مظهر شاهه، پروفيسر شير مهراڻي، ريڊيو پاڪستان ڪراچي جي اسٽيشن ڊائريڪٽر ڪوثر ٻرڙو، بيدل مسرور، بينا مسرور، عباس منگي، خليل چنا،خادم حسين ڪانڌڙو، ولي محمد روشن، جاويد احمد انڙ، تاج بلوچ،محمد اسماعيل پهنور، يوسف ميمڻ، نصير گوپانگ، غلام نبي بهراڻي، قمر ڀٽي، مولا بخش چنڊ، عبرت گروپ جو صالح بلوچ ۽ پروفيسر علي انور بالادي پڻ شريڪ ٿيا. ان موقعي تي امر جليل ۽ الطاف شيخ کي سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن پاران مڃتا شيلڊز، اجرڪن ۽ گلدستن جا تحفا پڻ پيش ڪيا ويا.