Sindhi Media
سينيئر رڪن
بهترين! اسان هاڻي ڪهاڻي جي تعميراتي پاسو (Structural Aspect) ڏانهن وڌي رهيا آهيون.
*هيٺ هفتو 1 جي ڏينهن جو ليڪچر پلان تفصيلي نوٽس، سمجهاڻين ۽ عملي مشقن سان گڏ پيش ڪجي ٿو*، جنهن ۾ آئڪن ۽ بليٽ پوائنٽس استعمال ڪيا ويا آهن.
هفتو 1: ڪهاڻي جي تخليق
*ڏينهن 4: پلاٽ ۽ ڪهاڻي جو ڍانچو (Plot and Story Structure)*
*عنوان:* ٽن ايڪٽس جو ڍانچو ۽ واقعن جي ترتيب
۽ *A. پلاٽ (Plot) ڇا آهي؟*
ليڪچر جا تفصيل/نوٽس:
*پلاٽ جي تعريف:* پلاٽ رڳو واقعن جو هڪ مجموعو ناهي؛ اهو واقعن جو منطقي ۽ سبب-۽-اثر (Cause-and-Effect) جي بنياد تي سلسلو آهي.
*فرق:* ڪهاڻي ٻڌائي ٿي ته ڇا ٿيو (بادشاهه مري ويو ۽ پوءِ راڻي به مري وئي). پلاٽ ٻڌائي ٿو ته ڇو ٿيو (بادشاهه جي زهريلي ٿيڻ سبب راڻي به غم ۾ مري وئي).
*پلاٽ جا نقطا (Plot Points):* اهي ڪهاڻي ۾ اهم موڙ آهن جتي ڪردارن جي زندگي يا ڪهاڻي جو رخ هميشه لاءِ بدلجي ويندو آهي.
اهي عام طور تي ڪردار جي وڏي فيصلي يا ڪنهن وڏي واقعي سبب ايندا آهن.
مثال/سمجهاڻي:
*سادو پلاٽ مثال:* هڪ شاگرد *(ڪردار)* هڪ امتحان پاس ڪرڻ چاهي ٿو *(مقصد)*.
سندس استاد کيس نوٽس ڏئي ٿو *(واقعو 1)*. شاگرد انهن نوٽس کي گم ڪري ڇڏي ٿو *(پلاٽ پوائنٽ)*. هن کي هاڻي پنهنجو پاڻ نوٽس ٺاهڻا آهن *(تبديل ٿيل رخ)*.
پريڪٽيڪل/مشق:
*ڪم:* هڪ سادي ڪهاڻي لکو (مثال: هڪ چور موٽرسائيڪل چوري ڪري ٿو).
*تجزيو:* ان ڪهاڻي ۾ 3 پلاٽ پوائنٽس سڃاڻي لکو (ڪٿي ڪهاڻي جو رخ مڙي ٿو؟).
*بحث:* شاگرد بحث ڪن ته جيڪڏهن پلاٽ پوائنٽ هٽايو وڃي ته ڪهاڻي ڪيئن بيزار ٿي ويندي.
۽ *B. ٽن ايڪٽس جو ڍانچو (Three-Act Structure)*
ليڪچر جا تفصيل/نوٽس:
هي اڄ تائين ڪهاڻي ٻڌائڻ جو سڀ کان وڌيڪ عام ۽ اثرائتو ڍانچو آهي، جنهن کي صدين کان استعمال ڪيو پيو وڃي *(فلم، ڊراما، ناول)*.
*مقصد:* ڪهاڻي جي رفتار، تڪرار ۽ حل کي منظم ڪرڻ.
ڍانچي جا حصا:
*ايڪٽ I:* شروعات (Set-up / Beginning - لڳ ڀڳ 25٪ وقت):
*فوڪس:* ڪردارن جو تعارف، دنيا جو تعارف، ۽ ڪردار جو مقصد.
*اهم واقعو:* Inciting Incident (پريشاني جي شروعات): اهو واقعو جيڪو ڪردار کي پنهنجي معمولي زندگي ڇڏي، نئين جدوجهد ۾ ڌڪي ٿو.
*ايڪٽ II:* وچ (Confrontation / Middle - لڳ ڀڳ 50٪ وقت):
*فوڪس:* تڪرار وڌائڻ، رڪاوٽون، ۽ خطرن جو وڌڻ.
*اهم واقعو:* Midpoint (وچ جو موڙ): اها جاءِ جتي ڪردار جي قسمت سٺي مان خراب يا خراب مان سٺي ۾ بدلجندي آهي. اها هڪ قسم جي ننڍي فتح يا ننڍي شڪست هوندي آهي.
*ايڪٽ III:* خاتمو (Resolution / End - لڳ ڀڳ 25٪ وقت):
*فوڪس:* سڀ تڪرار پنهنجي عروج تي (Climax) پهچن ٿا.
*اهم واقعو:* Climax (عروج): جتي مرڪزي ڪردار پنهنجي سڀ کان وڏي خوف يا سڀ کان وڏي رڪاوٽ کي منهن ڏيندو آهي. ان کان پوءِ حل (Resolution) اچي ٿو.
مثال/سمجهاڻي:
ڊرامو (هڪ بيمار ماءُ جو علاج):
*ھی Act I:* پٽ غريب آهي پر ايماندار. ماءُ بيمار ٿي پوي ٿي (Inciting Incident).
۽ *Act II:* پٽ علاج لاءِ ڪرپٽ سياستدان وٽ نوڪري وٺي ٿو، ۽ ڪرپشن ۾ ڦاسي وڃي ٿو (Confrontation).
Act III: پٽ فيصلو ڪري ٿو ته ڪرپشن جو راز کوليندو، جيتوڻيڪ ان سان ماءُ جو علاج بند ٿي وڃي (Climax).
پريڪٽيڪل/مشق:
*ڪم:* توهان جي هفتو 1 جي ڏينهن 3 تي ٺاهيل پنهنجي ڪهاڻي جي خلاصي کي وٺو.
*تنظيم:* ان کي سڀني ڇهن مرحلن ۾ ورهايو: Act I، Inciting Incident، Act II، Midpoint، Act III، ۽ Climax.
*بحث:* شاگرد پنهنجو ڍانچو ٻڌائين ته جيئن سڀني کي خبر پوي ته ڪهاڻي جي رفتار ڪٿي تيز يا سست ٿيندي.
ڇا اسان هاڻي هفتو 1 جي آخري ڏينهن (ڏينهن 5): ڪردار ۽ پلاٽ جو ميلاپ ۽ پائلٽ جا اصول ڏانهن وڌون؟
*هيٺ هفتو 1 جي ڏينهن جو ليڪچر پلان تفصيلي نوٽس، سمجهاڻين ۽ عملي مشقن سان گڏ پيش ڪجي ٿو*، جنهن ۾ آئڪن ۽ بليٽ پوائنٽس استعمال ڪيا ويا آهن.
هفتو 1: ڪهاڻي جي تخليق *ڏينهن 4: پلاٽ ۽ ڪهاڻي جو ڍانچو (Plot and Story Structure)**عنوان:* ٽن ايڪٽس جو ڍانچو ۽ واقعن جي ترتيب
۽ *A. پلاٽ (Plot) ڇا آهي؟*
ليڪچر جا تفصيل/نوٽس:*پلاٽ جي تعريف:* پلاٽ رڳو واقعن جو هڪ مجموعو ناهي؛ اهو واقعن جو منطقي ۽ سبب-۽-اثر (Cause-and-Effect) جي بنياد تي سلسلو آهي.
*فرق:* ڪهاڻي ٻڌائي ٿي ته ڇا ٿيو (بادشاهه مري ويو ۽ پوءِ راڻي به مري وئي). پلاٽ ٻڌائي ٿو ته ڇو ٿيو (بادشاهه جي زهريلي ٿيڻ سبب راڻي به غم ۾ مري وئي).
*پلاٽ جا نقطا (Plot Points):* اهي ڪهاڻي ۾ اهم موڙ آهن جتي ڪردارن جي زندگي يا ڪهاڻي جو رخ هميشه لاءِ بدلجي ويندو آهي.
اهي عام طور تي ڪردار جي وڏي فيصلي يا ڪنهن وڏي واقعي سبب ايندا آهن.
مثال/سمجهاڻي:*سادو پلاٽ مثال:* هڪ شاگرد *(ڪردار)* هڪ امتحان پاس ڪرڻ چاهي ٿو *(مقصد)*.
سندس استاد کيس نوٽس ڏئي ٿو *(واقعو 1)*. شاگرد انهن نوٽس کي گم ڪري ڇڏي ٿو *(پلاٽ پوائنٽ)*. هن کي هاڻي پنهنجو پاڻ نوٽس ٺاهڻا آهن *(تبديل ٿيل رخ)*.
پريڪٽيڪل/مشق:*ڪم:* هڪ سادي ڪهاڻي لکو (مثال: هڪ چور موٽرسائيڪل چوري ڪري ٿو).
*تجزيو:* ان ڪهاڻي ۾ 3 پلاٽ پوائنٽس سڃاڻي لکو (ڪٿي ڪهاڻي جو رخ مڙي ٿو؟).
*بحث:* شاگرد بحث ڪن ته جيڪڏهن پلاٽ پوائنٽ هٽايو وڃي ته ڪهاڻي ڪيئن بيزار ٿي ويندي.
۽ *B. ٽن ايڪٽس جو ڍانچو (Three-Act Structure)*
ليڪچر جا تفصيل/نوٽس:هي اڄ تائين ڪهاڻي ٻڌائڻ جو سڀ کان وڌيڪ عام ۽ اثرائتو ڍانچو آهي، جنهن کي صدين کان استعمال ڪيو پيو وڃي *(فلم، ڊراما، ناول)*.
*مقصد:* ڪهاڻي جي رفتار، تڪرار ۽ حل کي منظم ڪرڻ.
ڍانچي جا حصا:
*ايڪٽ I:* شروعات (Set-up / Beginning - لڳ ڀڳ 25٪ وقت):
*فوڪس:* ڪردارن جو تعارف، دنيا جو تعارف، ۽ ڪردار جو مقصد.
*اهم واقعو:* Inciting Incident (پريشاني جي شروعات): اهو واقعو جيڪو ڪردار کي پنهنجي معمولي زندگي ڇڏي، نئين جدوجهد ۾ ڌڪي ٿو.
*ايڪٽ II:* وچ (Confrontation / Middle - لڳ ڀڳ 50٪ وقت):
*فوڪس:* تڪرار وڌائڻ، رڪاوٽون، ۽ خطرن جو وڌڻ.
*اهم واقعو:* Midpoint (وچ جو موڙ): اها جاءِ جتي ڪردار جي قسمت سٺي مان خراب يا خراب مان سٺي ۾ بدلجندي آهي. اها هڪ قسم جي ننڍي فتح يا ننڍي شڪست هوندي آهي.
*ايڪٽ III:* خاتمو (Resolution / End - لڳ ڀڳ 25٪ وقت):
*فوڪس:* سڀ تڪرار پنهنجي عروج تي (Climax) پهچن ٿا.
*اهم واقعو:* Climax (عروج): جتي مرڪزي ڪردار پنهنجي سڀ کان وڏي خوف يا سڀ کان وڏي رڪاوٽ کي منهن ڏيندو آهي. ان کان پوءِ حل (Resolution) اچي ٿو.
مثال/سمجهاڻي:ڊرامو (هڪ بيمار ماءُ جو علاج):
*ھی Act I:* پٽ غريب آهي پر ايماندار. ماءُ بيمار ٿي پوي ٿي (Inciting Incident).
۽ *Act II:* پٽ علاج لاءِ ڪرپٽ سياستدان وٽ نوڪري وٺي ٿو، ۽ ڪرپشن ۾ ڦاسي وڃي ٿو (Confrontation).
Act III: پٽ فيصلو ڪري ٿو ته ڪرپشن جو راز کوليندو، جيتوڻيڪ ان سان ماءُ جو علاج بند ٿي وڃي (Climax).
پريڪٽيڪل/مشق:*ڪم:* توهان جي هفتو 1 جي ڏينهن 3 تي ٺاهيل پنهنجي ڪهاڻي جي خلاصي کي وٺو.
*تنظيم:* ان کي سڀني ڇهن مرحلن ۾ ورهايو: Act I، Inciting Incident، Act II، Midpoint، Act III، ۽ Climax.
*بحث:* شاگرد پنهنجو ڍانچو ٻڌائين ته جيئن سڀني کي خبر پوي ته ڪهاڻي جي رفتار ڪٿي تيز يا سست ٿيندي.
ڇا اسان هاڻي هفتو 1 جي آخري ڏينهن (ڏينهن 5): ڪردار ۽ پلاٽ جو ميلاپ ۽ پائلٽ جا اصول ڏانهن وڌون؟