Sindhi Media
سينيئر رڪن
ڪتاب: دينِ توحيد، واديءِ مهراڻ ۽ انسان جي اصل ڪهاڻي
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
www.facebook.com
باب ١٢: نالن ۽ نسبن جي تحريف — تاريخي، اسلامي ۽ غير اسلامي ثبوتن جي روشني ۾
---
1. قديم سنڌي ۽ عربي لکتن ۾ نالن جي اصل صورت
قديم عربي مسافر (Ibn Ḥawqal، Al-Balādhurī، Al-Masʿūdī) سنڌ جي واپارين جا نالا “سِندي”، “سَنَدِيون” ۽ “أهلُ السند” جي صورت ۾ لکن ٿا.
انهن لکتن ۾ نه ڪو بگڙيل تلفظ آهي، نه بعد ۾ مشهور ٿيل لقب.
سنڌ جي واپارين بابت ابن بطوطه پڻ صاف لفظن ۾ "تاجران من أهل السند" لکي ٿو — جنهن ۾ ڪابه نسبت، ڪو لقب، ڪابه ٻوليائي خرابي شامل ناهي.
---
2. تحريف جو آغاز — فارسي، هندو-سنسڪرت ۽ مقامي لهجن جو اثر
جڏهن فارس جي تہذيبي اثر سنڌ ۾ وڌيا، ته نالن ۾ اضافي حرف، نسبت ۽ آواز شامل ٿيڻ شروع ٿيا.
سنسڪرت جو اثر پيو ته عربي “سند” مان لفظ “سنڌ/سندي/سنڌي” مختلف صورتن ۾ لکجڻ لڳو.
مقامي لکتن ۾ ڪيترا نالا سڪڙجي، بگڙي ۽ نوان آواز اختيار ڪري ويا — مثال:
سند → سندي → سندو → سندوءَ → سَندِيانو
صحيح اصل: سند / Sind (عربي ۽ قديم جغرافيائي لکتن ۾)
---
3. اسلامي حوالا — قرآن ۽ حديث ۾ نسب جي حفاظت
قرآن مجيد
الله تعاليٰ فرمايو:
"ادْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِندَ اللَّهِ" (الأحزاب: 5)
ترجمو: “انهن کي سندن اصل پيٽن ڏانهن منسوب ڪريو، اهو الله وٽ وڌيڪ انصاف وارو آهي.”
هي آيت ثابت ڪري ٿي ته نسب، نالو ۽ اصل سڃاڻپ کي بگاڙڻ شرعي طور غلط عمل آهي.
صحيح حديث
رسول الله ﷺ فرمايو:
"من ادعى إلى غير أبيه فعليه لعنة الله والملائكة والناس أجمعين" (بخاري 3508)
ترجمو: “جيڪو شخص پاڻ کي پنهنجي اصل پيءُ بدران ڪنهن ٻي طرف منسوب ڪري، الله جي لعنت ان تي.”
هي تحريف، مصنوعي نسبت ۽ ٺهيل لقبن جي مذمت جو واضح دليل آهي.
---
4. غير اسلامي تاريخي ريفرنس — يوناني، رومي ۽ چيني ذريعا
يوناني مورخ Arrian سنڌ جي ماڻهن لاءِ لفظ "Indoi" استعمال ڪيو — جنهن ۾ بگڙيل نسبت نه هئي.
چيني تاريخي سفرناما (Hiuen Tsang) سنڌ جي واپارين کي “سن تو” يا “سين-تا” لکن ٿا، جيڪي اصل عربي “سند” سان گهڻو ويجهو آهن.
رومي نقشا “Sindion” لکندا، جنهن ۾ نه نسب وڌا، نه لقب ٺهرايا.
هي سڀ شاهد ڏيکارين ٿا ته اصل نالو، اصل نسبت ۽ اصل سڃاڻپ صاف هئي — بگڙڻ بعد ۾ مقامي روايتن ۾ ٿيو.
---
5. بگڙيل لقبن ۽ نالن جي تحريف — سبب ۽ ثبوت
1. ٻوليائي لهجا:
عربي → فارسي → سنسڪرت → مقامي هندو لهجا
نتيجي ۾ آواز تبديليون آيون.
2. سياسي اثر:
ڪجهه دورن ۾ مخصوص گروهن کي سياسي طاقت ملي، ۽ هنن محض سڃاڻپ تبديل ڪرڻ لاءِ نوان لقب ٺاهيا.
3. برطانوي دور:
سرڪاري رڪارڊ ۾ انگريزي لکت سبب ڪيترائي نالا مستقل طور بگڙي ويا.
4. واپارين جي سڃاڻپ جو بدلائڻ:
ڪيترن خاندانن کي “واپارين” بدران “قديم قبيلن” سان ڳنڍيو ويو،
۽ انهن تي اهڙا لقب لڳايا ويا جن جا نه لغوي، نه تاريخي، نه حديثي ثبوت موجود آهن.
---
6. اصل کي بحال ڪرڻ — تحقيق جو صحيح طريقو
قديم عربي لکتن سان مقابلو
غير اسلامي سفرنامن جي تصديق
قرآن ۽ حديث جي اصولن مطابق نسبت جي درستگي
مقامي روايتن ۾ شامل تحريفن کي الڳ ڪرڻ
اصل دستاويزن مان نالو، لقب ۽ نسبت جا ثبوت گڏ ڪرڻ
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
Log in to Facebook
Log in to Facebook to start sharing and connecting with your friends, family and people you know.
www.facebook.com
---
1. قديم سنڌي ۽ عربي لکتن ۾ نالن جي اصل صورت
قديم عربي مسافر (Ibn Ḥawqal، Al-Balādhurī، Al-Masʿūdī) سنڌ جي واپارين جا نالا “سِندي”، “سَنَدِيون” ۽ “أهلُ السند” جي صورت ۾ لکن ٿا.
انهن لکتن ۾ نه ڪو بگڙيل تلفظ آهي، نه بعد ۾ مشهور ٿيل لقب.
سنڌ جي واپارين بابت ابن بطوطه پڻ صاف لفظن ۾ "تاجران من أهل السند" لکي ٿو — جنهن ۾ ڪابه نسبت، ڪو لقب، ڪابه ٻوليائي خرابي شامل ناهي.
---
2. تحريف جو آغاز — فارسي، هندو-سنسڪرت ۽ مقامي لهجن جو اثر
جڏهن فارس جي تہذيبي اثر سنڌ ۾ وڌيا، ته نالن ۾ اضافي حرف، نسبت ۽ آواز شامل ٿيڻ شروع ٿيا.
سنسڪرت جو اثر پيو ته عربي “سند” مان لفظ “سنڌ/سندي/سنڌي” مختلف صورتن ۾ لکجڻ لڳو.
مقامي لکتن ۾ ڪيترا نالا سڪڙجي، بگڙي ۽ نوان آواز اختيار ڪري ويا — مثال:
سند → سندي → سندو → سندوءَ → سَندِيانو
صحيح اصل: سند / Sind (عربي ۽ قديم جغرافيائي لکتن ۾)
---
3. اسلامي حوالا — قرآن ۽ حديث ۾ نسب جي حفاظت
قرآن مجيد
الله تعاليٰ فرمايو:
"ادْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِندَ اللَّهِ" (الأحزاب: 5)
ترجمو: “انهن کي سندن اصل پيٽن ڏانهن منسوب ڪريو، اهو الله وٽ وڌيڪ انصاف وارو آهي.”
هي آيت ثابت ڪري ٿي ته نسب، نالو ۽ اصل سڃاڻپ کي بگاڙڻ شرعي طور غلط عمل آهي.
صحيح حديث
رسول الله ﷺ فرمايو:
"من ادعى إلى غير أبيه فعليه لعنة الله والملائكة والناس أجمعين" (بخاري 3508)
ترجمو: “جيڪو شخص پاڻ کي پنهنجي اصل پيءُ بدران ڪنهن ٻي طرف منسوب ڪري، الله جي لعنت ان تي.”
هي تحريف، مصنوعي نسبت ۽ ٺهيل لقبن جي مذمت جو واضح دليل آهي.
---
4. غير اسلامي تاريخي ريفرنس — يوناني، رومي ۽ چيني ذريعا
يوناني مورخ Arrian سنڌ جي ماڻهن لاءِ لفظ "Indoi" استعمال ڪيو — جنهن ۾ بگڙيل نسبت نه هئي.
چيني تاريخي سفرناما (Hiuen Tsang) سنڌ جي واپارين کي “سن تو” يا “سين-تا” لکن ٿا، جيڪي اصل عربي “سند” سان گهڻو ويجهو آهن.
رومي نقشا “Sindion” لکندا، جنهن ۾ نه نسب وڌا، نه لقب ٺهرايا.
هي سڀ شاهد ڏيکارين ٿا ته اصل نالو، اصل نسبت ۽ اصل سڃاڻپ صاف هئي — بگڙڻ بعد ۾ مقامي روايتن ۾ ٿيو.
---
5. بگڙيل لقبن ۽ نالن جي تحريف — سبب ۽ ثبوت
1. ٻوليائي لهجا:
عربي → فارسي → سنسڪرت → مقامي هندو لهجا
نتيجي ۾ آواز تبديليون آيون.
2. سياسي اثر:
ڪجهه دورن ۾ مخصوص گروهن کي سياسي طاقت ملي، ۽ هنن محض سڃاڻپ تبديل ڪرڻ لاءِ نوان لقب ٺاهيا.
3. برطانوي دور:
سرڪاري رڪارڊ ۾ انگريزي لکت سبب ڪيترائي نالا مستقل طور بگڙي ويا.
4. واپارين جي سڃاڻپ جو بدلائڻ:
ڪيترن خاندانن کي “واپارين” بدران “قديم قبيلن” سان ڳنڍيو ويو،
۽ انهن تي اهڙا لقب لڳايا ويا جن جا نه لغوي، نه تاريخي، نه حديثي ثبوت موجود آهن.
---
6. اصل کي بحال ڪرڻ — تحقيق جو صحيح طريقو
قديم عربي لکتن سان مقابلو
غير اسلامي سفرنامن جي تصديق
قرآن ۽ حديث جي اصولن مطابق نسبت جي درستگي
مقامي روايتن ۾ شامل تحريفن کي الڳ ڪرڻ
اصل دستاويزن مان نالو، لقب ۽ نسبت جا ثبوت گڏ ڪرڻ