Sindhi Media
سينيئر رڪن
ڪتاب: دينِ توحيد، واديءِ مهراڻ ۽ انسان جي اصل ڪهاڻي
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
www.facebook.com
باب 22: سنڌ جا لٽيل ورثا — استعمار، مندرن، خانقاهن ۽ سلطنتن پاران تاريخ جي ايڊيٽنگ
1. تاريخ ڪير لکندو آهي؟ طاقت وارو انسان
سنڌ جي هزارين سالن جي تاريخ ۾ هڪ تلخ سچ بار بار ورججي ٿو:
جيتوڻيڪ قومون مرنديون آهن، پر سندن تاريخ کان اڳ “قلم” مرائي ڇڏيندا آهن.
واديءِ مهراڻ جي ساڳي ڪِسْمَت ٿي —
جنهن تي هر دور جي طاقتور پنهنجي مرضي جو تاريخي نقشو مڙهيو.
---
2. سنڌ کي “گيتا ۽ ويدن” جو بنياد قرار ڏيڻ — حقيقت يا ايڊيٽنگ؟
اڪيڊمڪ حقيقت اها آهي ته:
موهن جي دڙي کان ڪو هڪ به ويدڪ ديوتا نٿو ملي.
اوم، شو، برهما — اهي سڀ بعد وارا تحقيقي طور نون دورن جا اضافا آهن.
ابتدائي دؤر ۾ سنڌ جي ماڻهن وٽ “هڪڙي قوت/خالق” جو تصور موجود هو.
پر بعد ۾ سياسي ۽ مذهبي بالادستي لاءِ سنڌ کي زبردستي “ويدڪ تهذيبي ماڳ” طور پيش ڪيو ويو.
تنهن ڪري تاريخ کي “پراڻي لکت” مطابق نه،
پر “نئين حڪمران جي خواهش” مطابق پيش ڪيو ويو.
---
3. قرآن جي روشني ۾ تاريخي تحريف جو عمل
الله تعاليٰ فرمايو:
“يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَوَاضِعِهِ”
(سورۃ النساء 46)
اهي (مذهبي اڳواڻ) لفظن کي سندن اصل جاءِ کان هٽائي ڇڏين ٿا.
سنڌ تي به ساڳي عمل لاڳو ٿيو، جڏهن وڏن مندرن، پادرين ۽ مذاهب پنهنجي “فائدي” لاءِ تاريخي حوالا بدلائي ڇڏيا.
---
4. خانقاهون ۽ مندر ــ مقامي روايتن جي ايڊيٽنگ
12هين صدي کان 18هين صدي تائين سنڌ ۾:
خانقاهون،
مندر،
مقامي رياستون،
۽ مذهبي گاديون
اها پاليسي هلائيندو آيون:
“جتي اڳ جا توحيدي نشان آهن، انهن کي نوين مذهبي لغت سان ڀري ڇڏجي.”
مثال طور:
“مهراڻ” کي جل ديوتا جي لغت ڏني وئي.
“سڀني کان اوچا” رب لاءِ نالا تبديل ڪري “ديواين” سان ڳنڍيو ويو.
پراڻن سنگيتن مان توحيدي ڳانڍاپا ختم ڪيا ويا.
---
5. انگريزن جو دور — علمي چوري ۽ ميوزيمز جو ڪاروبار
1830 کان پوءِ انگريزن سنڌ مان:
42,000 کان وڌيڪ مهرون،
8000 کان وڌيڪ مفرس پٿر،
۽ 300+ سٽن جون لکتون
چوري ڪري لنڊن، آڪسفورڊ ۽ ڪيمبرج جي ذخيري ۾ منتقل ڪيون.
انهن مان ڪيترين لکتن ۾ توحيد جا لفظ هئا، جيڪي شايع نه ڪيا ويا.
انگريز مؤرخن تاريخ لکڻ ۾ سنڌ جي حقيقي روحاني پسمنظر کي دانسته لڪايو.
---
6. صحيح حديث ــ علم کي لڪائڻ وڏي خيانت
نبي ﷺ فرمايو:
“من كتم علماً ألجمه الله بلجام من نار.”
(سنن ابن ماجه)
جيڪو علم لڪائي ٿو، الله قيامت ۾ هن جو منهن باھ جي لجام سان ٻڌندو.
اهو ئي سنڌ سان ٿيو:
علم لڪايو ويو، اصل لکتون لوٽيون ويون، ۽ تاريخ غلط هٿن ۾ ڏني وئي.
---
7. سنڌ جي مقامي سياسي خاندانن جو ڪردار
سمن، ڪلهوڙن، ٽالپرن ۽ ٻين ڪيترن دورن ۾:
مقامي تاريخ کي “علاقائي فخر” لاءِ وڌائي چڙهائي پيش ڪيو ويو،
ڪجهه حقيقتون دٻايون ويون،
ڪجهه تبديليون مذهبي ۽ ادبي مقصدن لاءِ ڪيون ويون.
هي سڀ گڏجي اصل “توحيدي رڪارڊ” کي ختم ڪرڻ جو سبب بڻيو.
---
8. نتيجو — سنڌ جي لٽيل تاريخ واپس ملڻ لڳي آهي
آخرڪار اڄ تحقيق ۽ ڊيجيٽل آرڪائيوز جي دور ۾:
پراڻيون مهرون،
مقامي لوڪ روايتون،
عربي مؤرخن جا حوالا،
۽ قرآني اصول
سڀ گڏجي اهو ظاهر ڪن ٿا ته:
سنڌ جي تاريخ جو اصل ڍانچو “هڪڙي الله جي عبادت” تي ٻڌل هو، ۽ بعد ۾ مختلف سلطنتن ۽ مذهبن ان کي ايڊيٽ ڪري تباهه ڪيو.
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
Log in to Facebook
Log in to Facebook to start sharing and connecting with your friends, family and people you know.
www.facebook.com
1. تاريخ ڪير لکندو آهي؟ طاقت وارو انسان
سنڌ جي هزارين سالن جي تاريخ ۾ هڪ تلخ سچ بار بار ورججي ٿو:
جيتوڻيڪ قومون مرنديون آهن، پر سندن تاريخ کان اڳ “قلم” مرائي ڇڏيندا آهن.
واديءِ مهراڻ جي ساڳي ڪِسْمَت ٿي —
جنهن تي هر دور جي طاقتور پنهنجي مرضي جو تاريخي نقشو مڙهيو.
---
2. سنڌ کي “گيتا ۽ ويدن” جو بنياد قرار ڏيڻ — حقيقت يا ايڊيٽنگ؟
اڪيڊمڪ حقيقت اها آهي ته:
موهن جي دڙي کان ڪو هڪ به ويدڪ ديوتا نٿو ملي.
اوم، شو، برهما — اهي سڀ بعد وارا تحقيقي طور نون دورن جا اضافا آهن.
ابتدائي دؤر ۾ سنڌ جي ماڻهن وٽ “هڪڙي قوت/خالق” جو تصور موجود هو.
پر بعد ۾ سياسي ۽ مذهبي بالادستي لاءِ سنڌ کي زبردستي “ويدڪ تهذيبي ماڳ” طور پيش ڪيو ويو.
تنهن ڪري تاريخ کي “پراڻي لکت” مطابق نه،
پر “نئين حڪمران جي خواهش” مطابق پيش ڪيو ويو.
---
3. قرآن جي روشني ۾ تاريخي تحريف جو عمل
الله تعاليٰ فرمايو:
“يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَن مَوَاضِعِهِ”
(سورۃ النساء 46)
اهي (مذهبي اڳواڻ) لفظن کي سندن اصل جاءِ کان هٽائي ڇڏين ٿا.
سنڌ تي به ساڳي عمل لاڳو ٿيو، جڏهن وڏن مندرن، پادرين ۽ مذاهب پنهنجي “فائدي” لاءِ تاريخي حوالا بدلائي ڇڏيا.
---
4. خانقاهون ۽ مندر ــ مقامي روايتن جي ايڊيٽنگ
12هين صدي کان 18هين صدي تائين سنڌ ۾:
خانقاهون،
مندر،
مقامي رياستون،
۽ مذهبي گاديون
اها پاليسي هلائيندو آيون:
“جتي اڳ جا توحيدي نشان آهن، انهن کي نوين مذهبي لغت سان ڀري ڇڏجي.”
مثال طور:
“مهراڻ” کي جل ديوتا جي لغت ڏني وئي.
“سڀني کان اوچا” رب لاءِ نالا تبديل ڪري “ديواين” سان ڳنڍيو ويو.
پراڻن سنگيتن مان توحيدي ڳانڍاپا ختم ڪيا ويا.
---
5. انگريزن جو دور — علمي چوري ۽ ميوزيمز جو ڪاروبار
1830 کان پوءِ انگريزن سنڌ مان:
42,000 کان وڌيڪ مهرون،
8000 کان وڌيڪ مفرس پٿر،
۽ 300+ سٽن جون لکتون
چوري ڪري لنڊن، آڪسفورڊ ۽ ڪيمبرج جي ذخيري ۾ منتقل ڪيون.
انهن مان ڪيترين لکتن ۾ توحيد جا لفظ هئا، جيڪي شايع نه ڪيا ويا.
انگريز مؤرخن تاريخ لکڻ ۾ سنڌ جي حقيقي روحاني پسمنظر کي دانسته لڪايو.
---
6. صحيح حديث ــ علم کي لڪائڻ وڏي خيانت
نبي ﷺ فرمايو:
“من كتم علماً ألجمه الله بلجام من نار.”
(سنن ابن ماجه)
جيڪو علم لڪائي ٿو، الله قيامت ۾ هن جو منهن باھ جي لجام سان ٻڌندو.
اهو ئي سنڌ سان ٿيو:
علم لڪايو ويو، اصل لکتون لوٽيون ويون، ۽ تاريخ غلط هٿن ۾ ڏني وئي.
---
7. سنڌ جي مقامي سياسي خاندانن جو ڪردار
سمن، ڪلهوڙن، ٽالپرن ۽ ٻين ڪيترن دورن ۾:
مقامي تاريخ کي “علاقائي فخر” لاءِ وڌائي چڙهائي پيش ڪيو ويو،
ڪجهه حقيقتون دٻايون ويون،
ڪجهه تبديليون مذهبي ۽ ادبي مقصدن لاءِ ڪيون ويون.
هي سڀ گڏجي اصل “توحيدي رڪارڊ” کي ختم ڪرڻ جو سبب بڻيو.
---
8. نتيجو — سنڌ جي لٽيل تاريخ واپس ملڻ لڳي آهي
آخرڪار اڄ تحقيق ۽ ڊيجيٽل آرڪائيوز جي دور ۾:
پراڻيون مهرون،
مقامي لوڪ روايتون،
عربي مؤرخن جا حوالا،
۽ قرآني اصول
سڀ گڏجي اهو ظاهر ڪن ٿا ته:
سنڌ جي تاريخ جو اصل ڍانچو “هڪڙي الله جي عبادت” تي ٻڌل هو، ۽ بعد ۾ مختلف سلطنتن ۽ مذهبن ان کي ايڊيٽ ڪري تباهه ڪيو.