Sindhi Media
سينيئر رڪن
ڪتاب: دينِ توحيد، واديءِ مهراڻ ۽ انسان جي اصل ڪهاڻي
تحرير ۽ تحقيق: عبدالرزاق ميمڻ
www.facebook.com
باب ٣٥: “سنڌ ۾ عرب توحيد پرستن جو تمدني نقش — حقيقت بمقابل افسانو”
هن باب ۾ اسان اهو ثابت ڪنداسين ته سنڌ ۾ ايندڙ عرب مسلمان "السندي جبيري مومن" فاتح نه پر واپاري، استاد، حڪيم ۽ موحد دوست هئا، ۽ سندن آمد سنڌ جي فڪري تاريخ جو وڏو موڙ آهي.
---
1. عرب-سنڌي تعلق جو اصل سرچشمو
1. واپار جو سلسلو نبوت کان صديون اڳ موجود هو.
2. عرب ۽ سنڌي ٻئي سمنڊ جا ماڻهو، واپار جا ماڻهو، ۽ سيڌا ماڻهو هئا.
3. سنڌ ۾ اسلام “جبر” سان نه آيو—اهو سچائي، توحيد ۽ ايمانداريءَ جي ڪري قبول ٿيو.
تاريخي نوٽ
يوناني ۽ چيني مؤرخ مارڪنڊائن ۾ “سندهو-عرب تجارتي رستو” جو ذڪر ملي ٿو.
حديث ۾ “السند” بابت ڪا به جبر واري روايت صحيح نه ثابت.
---
2. محمد بن قاسم جي پوء آمد— شخصيت جو توحيدي رخ
1. هو 17/18 ورهين جو نوجوان، نه ظالم، نه منصبدار.
2. سندس حڪم هئي:
١۔ گھرن ۾ نه گهڙو
٢۔ ٻارن ۽ عورتن تي هٿ نه وجھو
٣۔ مندر، مدرسو، علمي اداري نه ڍاهيو
3. سنڌين لاءِ ڏنڊ گهٽايو، غير مسلم رعيت کي امن ڏنو.
سياسي افسانو ڪهڙو؟
فارسي مورخن بعد ۾ کيس “فاتحِ جابر” ڪري پيش ڪيو
ته جيئن سنڌي-عربي تعلق کي بدنام ڪري فقهي/عجمي قبضي کي جائز بڻائي سگهن.
---
3. عربن جو سنڌي تمدن تي اثر
(الف) علمي اثر
١۔رياضي، ڪيميا، طب، بحري سائنس سنڌ ۾ ٻيهر زنده ٿي.
٢۔ قرآن جي پڙهائي عام ٿي.
(ب) سماجي انصاف
١۔۔ذات پات ٽُٽي.
٢۔۔عورتن جي ورثي ۽ حقن جي حفاظت ٿي.
(ج) معاشي سچائي
١۔ سود ختم ٿيو.
٢۔ واپار امينن جي هٿ ۾ آيو.
---
4. ڇو بعد ۾ اهو سڀ ختم ٿي ويو؟
1. عربن جي واپسي بعد فارسي حڪمرانن ۽ تاتاري قبيلن سنڌ جي اسلامي سادگيءَ کي خطرو سمجهيو.
2. ان لاءِ عرب واپارين کي “مامون → ميمڻ” ڪري تحقير ڪيو ويو.
3. اهلِ قرآن روايت ختم ڪئي وئي.
---
نتيجو
سنڌ جو اسلام السندي جبيري مومن عرب، توحيد پرستن جو تحفو هو—
پر تاريخ لکڻ وارن ان کي بدلائي افسانو بڻايو.
تحرير ۽ تحقيق: عبدالرزاق ميمڻ
Log in to Facebook
Log in to Facebook to start sharing and connecting with your friends, family and people you know.
www.facebook.com
هن باب ۾ اسان اهو ثابت ڪنداسين ته سنڌ ۾ ايندڙ عرب مسلمان "السندي جبيري مومن" فاتح نه پر واپاري، استاد، حڪيم ۽ موحد دوست هئا، ۽ سندن آمد سنڌ جي فڪري تاريخ جو وڏو موڙ آهي.
---
1. عرب-سنڌي تعلق جو اصل سرچشمو
1. واپار جو سلسلو نبوت کان صديون اڳ موجود هو.
2. عرب ۽ سنڌي ٻئي سمنڊ جا ماڻهو، واپار جا ماڻهو، ۽ سيڌا ماڻهو هئا.
3. سنڌ ۾ اسلام “جبر” سان نه آيو—اهو سچائي، توحيد ۽ ايمانداريءَ جي ڪري قبول ٿيو.
تاريخي نوٽ
يوناني ۽ چيني مؤرخ مارڪنڊائن ۾ “سندهو-عرب تجارتي رستو” جو ذڪر ملي ٿو.
حديث ۾ “السند” بابت ڪا به جبر واري روايت صحيح نه ثابت.
---
2. محمد بن قاسم جي پوء آمد— شخصيت جو توحيدي رخ
1. هو 17/18 ورهين جو نوجوان، نه ظالم، نه منصبدار.
2. سندس حڪم هئي:
١۔ گھرن ۾ نه گهڙو
٢۔ ٻارن ۽ عورتن تي هٿ نه وجھو
٣۔ مندر، مدرسو، علمي اداري نه ڍاهيو
3. سنڌين لاءِ ڏنڊ گهٽايو، غير مسلم رعيت کي امن ڏنو.
سياسي افسانو ڪهڙو؟
فارسي مورخن بعد ۾ کيس “فاتحِ جابر” ڪري پيش ڪيو
ته جيئن سنڌي-عربي تعلق کي بدنام ڪري فقهي/عجمي قبضي کي جائز بڻائي سگهن.
---
3. عربن جو سنڌي تمدن تي اثر
(الف) علمي اثر
١۔رياضي، ڪيميا، طب، بحري سائنس سنڌ ۾ ٻيهر زنده ٿي.
٢۔ قرآن جي پڙهائي عام ٿي.
(ب) سماجي انصاف
١۔۔ذات پات ٽُٽي.
٢۔۔عورتن جي ورثي ۽ حقن جي حفاظت ٿي.
(ج) معاشي سچائي
١۔ سود ختم ٿيو.
٢۔ واپار امينن جي هٿ ۾ آيو.
---
4. ڇو بعد ۾ اهو سڀ ختم ٿي ويو؟
1. عربن جي واپسي بعد فارسي حڪمرانن ۽ تاتاري قبيلن سنڌ جي اسلامي سادگيءَ کي خطرو سمجهيو.
2. ان لاءِ عرب واپارين کي “مامون → ميمڻ” ڪري تحقير ڪيو ويو.
3. اهلِ قرآن روايت ختم ڪئي وئي.
---
نتيجو
سنڌ جو اسلام السندي جبيري مومن عرب، توحيد پرستن جو تحفو هو—
پر تاريخ لکڻ وارن ان کي بدلائي افسانو بڻايو.