abdullah
سينيئر رڪن
(خضدار تاريخ جي آئيني۾)
رپورٽ .عبدالله خدراني ........
هر شهر جي پهنجي پهنجي تاريخ ۽جاگرافيائي اهميت آهي پر خضدارجي تاريخي۽ جاگرافيائي حوالي سان وڏي اهميت آهي خضداربلوچستان صوبي جو ٻيو نمبر وڏوضلعو۽شهر آهي۽ قلات ڊويٿرن جي هيڊڪواٽر آهي. .
خضدار ملڪ جي آر.سي.ڊي قومي شاهراه تي ڪراچي ۽ڪوٽيئا جي وچ تي آباد آهي خضدار چار سوسال قبل از مسيح آباد ٿيو آهي .اصل نالو توران آهي جنهن جو معني ڪپاس پيدا ڪرڻ وارو شهرخضدار ڪپاس پيدا ڪرڻ ۾مشهور آهي.خضدار ۾ ٻن اصحابه ڪرام جي مزرات آهن.خضدار جهالاوان جي نالي سان مشهور آهي.جنهن جي معني مهمان نوازي آهي. خضدار جي آبادي نو لڪ جي لڳ بڳ آهي ۽پنج تعلقن خضدار.وڊ.نال.زهري.ڪرخ تي مشتمل آهي خضدار سردين ۾سرد ۽گرمين ۾گرم آهي.خضدار ۾اڪثريت بروهي زبان گالهين ٿا .۽ سنڌ نزديڪ هجڻ سبب هتئا جا اڪثريت عوام جي سنڌ سان اچڻ وڃڻ آهي.خضدار ۽ دادو سنڌ جي باڊر گڊيل آهن. رقبي جي لحاظ ڪان خضدار ملڪ جي سب ڪان وڏو ضلعو آهي. قومپرستي جي لحاظ ڪان خضدار ڪافي مشهور آهي.اڪثريت بلوچ سردار خضدار ۾ آباد آهن.جنهن ۾سردار عطاءالله مينگل.سردارثناءالله زهري.سردارازختر جان منيگل.سردارنصرالله ساسولي.سردار اسلم بزنجو.۽ٻين شامل آهن . ۽ سياسي حوالي ڪان پونم جي اگوڻو سربراه سردار عطاءالله منيگل.مير غوث بخش بزنجو.سردار ثناءالله زهري.مير حاصل بزنجو.مير اسرارزهري.سرداراختر جان منيگل جي تعلق خضدار سان آهي.بد قسمتي سان خضدار ڪي هر دور ۾ نظرانداز ڪو ويو آهي. الله پاڪ هن حيسن و جميل شهرڪي بي شمار نعمتن ڪان نوازوويو آهي.قدرتي گيس.ماربل.تانبا.ڪرومائيٽ.تيل.سنگ مرمرجا زخيره موجود آهن.بلوچستان جي ٻيو نمبروڏو شهر خضدار هن جديد دور ۾ تمام تر بنيادي سهولتن ڪان محروم آهي.صحت.تعليم.بجلي.گيس.۽پيڻ جي صاف پاڻي نه هجڻ جي برابر آهي .هن وقت هي شهر معاشي لحاظ کان تمام پوئتي پيل آهي .شهرن جي ترقيءَ جو گهڻو دراومدار زراعت ۽ ان سان لاڳاپيل فيڪٽرين سان آهي. بدقسمتيءَ سان اسان جي زراعت کي هٿ وٺي تباهه ۽ برباد ڪيو ويو آهي ، پاڻي جي کوٽ ،زرعي جنسن جا پورا اگهه نه ملڻ ،ٻج جاخرچ سموري زراعت کي تباه ڪرڻ جا ڪارڻ آهن ،ٻهراڙين کي شهر سان ڳنڍڻ لاءِ رستن جو هجڻ لازمي آهي. رستا جيڪي معاشي سرگرميءَ جو وڏو سبب بڻجندا آهن انهن جي اڻ هوند به هن علائقي کي معاشي بدحالي ۾ ڌڪڻ جو سبب بڻيا آهن . هن شهر جون ٻهراڙيون تمام وڏي پيماني تي مواصلات جي کوٽ سبب کائنس ڪٽيل آهن . اهڙي صورتحال شهر جي ڪاروبار لاءِ حاڃيڪار ثابت ٿي آهي . خاص ترقياتي ڪمن جي نه هجڻ سبب مزدور طبقو پڻ معاشي بدحاليءَ جو شڪار آهن .ننڍي پيماني تي نوڪري پيشه طبقو آهي ، جنهن جي ڪري ٿورو گهڻو ڪاروبار هلي ٿو ، مٿين سببن کان علاوه سياسي ،سماجي ۽ معاشي عدم تحفظ جي خوف سبب پڻ هن شهرخضدار ۾ ڪا خاص سيڙپ ڪاري ڪرڻ لاءِ ڪير تيار نه آهي .خضدار جي ماضيءَ کي تاريخ جي جديد ورقن ۾ ڳوليندي هن شهر جي ترقيءَ جي جيڪا جهلڪ مونکي ڏسڻ ۾ آئي اها ترقي بدقسمتيءَ سان حال ۾ ڏسڻ ۾ ڪانه ٿي اچي ، هي شهر مونکي پنهنجي طرفان وساريل ۽ مظلوم شهر لڳندو آهي ،شل سنمٿي ذڪر ڪيل تاريخي حقيقتن کي سامهون رکي چئي سگهجي ٿو ته خضدار جو موجوده شهر تاريخ جي ان دور ۾ هڪ اهم حيثيت وارو ۽ وڏو شهر هو .اتي هاڻي مختلف ماڻهن جا قبضا آهن جتي پوک ڪئي وڃي ٿي.ڌ جا ماڳ وسن ۽ شهر ترقي ڪن ، .هي به هن شهر خضدار شهرجو وڏو الميو آهي ته هتي ڪي به علمي ،ادبي ۽ سماجي تنظيمون پنهجو سرگرميءَ وارو پارٽ ادا نه ڪري سگهيون آهن جنهن ڪري هن شهر ۾ اهڙين سرگرمين جي اڻاٺ ڏسڻ ۾ ايندي . البته ويجهڙ ماضي ۾ ڪجهه سماجي تنظيمون وجود ۾ آيون جن ٿورو گهڻو انهيءَ کوٽ کي پورو ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي پر پوءِ به اهي مکيه ڌارا ۾ پاڻ کي شامل نه ڪري سگهيون .ضرورت هن گالهه جي آهي ته عوامي نمائيدگي جي دعودارخضدار تي رحم ڪري۽شهر جي ترقي لاء پهنجو ڪردار دا ڪن.............................................................................................
خ
رپورٽ .عبدالله خدراني ........
هر شهر جي پهنجي پهنجي تاريخ ۽جاگرافيائي اهميت آهي پر خضدارجي تاريخي۽ جاگرافيائي حوالي سان وڏي اهميت آهي خضداربلوچستان صوبي جو ٻيو نمبر وڏوضلعو۽شهر آهي۽ قلات ڊويٿرن جي هيڊڪواٽر آهي. .
خضدار ملڪ جي آر.سي.ڊي قومي شاهراه تي ڪراچي ۽ڪوٽيئا جي وچ تي آباد آهي خضدار چار سوسال قبل از مسيح آباد ٿيو آهي .اصل نالو توران آهي جنهن جو معني ڪپاس پيدا ڪرڻ وارو شهرخضدار ڪپاس پيدا ڪرڻ ۾مشهور آهي.خضدار ۾ ٻن اصحابه ڪرام جي مزرات آهن.خضدار جهالاوان جي نالي سان مشهور آهي.جنهن جي معني مهمان نوازي آهي. خضدار جي آبادي نو لڪ جي لڳ بڳ آهي ۽پنج تعلقن خضدار.وڊ.نال.زهري.ڪرخ تي مشتمل آهي خضدار سردين ۾سرد ۽گرمين ۾گرم آهي.خضدار ۾اڪثريت بروهي زبان گالهين ٿا .۽ سنڌ نزديڪ هجڻ سبب هتئا جا اڪثريت عوام جي سنڌ سان اچڻ وڃڻ آهي.خضدار ۽ دادو سنڌ جي باڊر گڊيل آهن. رقبي جي لحاظ ڪان خضدار ملڪ جي سب ڪان وڏو ضلعو آهي. قومپرستي جي لحاظ ڪان خضدار ڪافي مشهور آهي.اڪثريت بلوچ سردار خضدار ۾ آباد آهن.جنهن ۾سردار عطاءالله مينگل.سردارثناءالله زهري.سردارازختر جان منيگل.سردارنصرالله ساسولي.سردار اسلم بزنجو.۽ٻين شامل آهن . ۽ سياسي حوالي ڪان پونم جي اگوڻو سربراه سردار عطاءالله منيگل.مير غوث بخش بزنجو.سردار ثناءالله زهري.مير حاصل بزنجو.مير اسرارزهري.سرداراختر جان منيگل جي تعلق خضدار سان آهي.بد قسمتي سان خضدار ڪي هر دور ۾ نظرانداز ڪو ويو آهي. الله پاڪ هن حيسن و جميل شهرڪي بي شمار نعمتن ڪان نوازوويو آهي.قدرتي گيس.ماربل.تانبا.ڪرومائيٽ.تيل.سنگ مرمرجا زخيره موجود آهن.بلوچستان جي ٻيو نمبروڏو شهر خضدار هن جديد دور ۾ تمام تر بنيادي سهولتن ڪان محروم آهي.صحت.تعليم.بجلي.گيس.۽پيڻ جي صاف پاڻي نه هجڻ جي برابر آهي .هن وقت هي شهر معاشي لحاظ کان تمام پوئتي پيل آهي .شهرن جي ترقيءَ جو گهڻو دراومدار زراعت ۽ ان سان لاڳاپيل فيڪٽرين سان آهي. بدقسمتيءَ سان اسان جي زراعت کي هٿ وٺي تباهه ۽ برباد ڪيو ويو آهي ، پاڻي جي کوٽ ،زرعي جنسن جا پورا اگهه نه ملڻ ،ٻج جاخرچ سموري زراعت کي تباه ڪرڻ جا ڪارڻ آهن ،ٻهراڙين کي شهر سان ڳنڍڻ لاءِ رستن جو هجڻ لازمي آهي. رستا جيڪي معاشي سرگرميءَ جو وڏو سبب بڻجندا آهن انهن جي اڻ هوند به هن علائقي کي معاشي بدحالي ۾ ڌڪڻ جو سبب بڻيا آهن . هن شهر جون ٻهراڙيون تمام وڏي پيماني تي مواصلات جي کوٽ سبب کائنس ڪٽيل آهن . اهڙي صورتحال شهر جي ڪاروبار لاءِ حاڃيڪار ثابت ٿي آهي . خاص ترقياتي ڪمن جي نه هجڻ سبب مزدور طبقو پڻ معاشي بدحاليءَ جو شڪار آهن .ننڍي پيماني تي نوڪري پيشه طبقو آهي ، جنهن جي ڪري ٿورو گهڻو ڪاروبار هلي ٿو ، مٿين سببن کان علاوه سياسي ،سماجي ۽ معاشي عدم تحفظ جي خوف سبب پڻ هن شهرخضدار ۾ ڪا خاص سيڙپ ڪاري ڪرڻ لاءِ ڪير تيار نه آهي .خضدار جي ماضيءَ کي تاريخ جي جديد ورقن ۾ ڳوليندي هن شهر جي ترقيءَ جي جيڪا جهلڪ مونکي ڏسڻ ۾ آئي اها ترقي بدقسمتيءَ سان حال ۾ ڏسڻ ۾ ڪانه ٿي اچي ، هي شهر مونکي پنهنجي طرفان وساريل ۽ مظلوم شهر لڳندو آهي ،شل سنمٿي ذڪر ڪيل تاريخي حقيقتن کي سامهون رکي چئي سگهجي ٿو ته خضدار جو موجوده شهر تاريخ جي ان دور ۾ هڪ اهم حيثيت وارو ۽ وڏو شهر هو .اتي هاڻي مختلف ماڻهن جا قبضا آهن جتي پوک ڪئي وڃي ٿي.ڌ جا ماڳ وسن ۽ شهر ترقي ڪن ، .هي به هن شهر خضدار شهرجو وڏو الميو آهي ته هتي ڪي به علمي ،ادبي ۽ سماجي تنظيمون پنهجو سرگرميءَ وارو پارٽ ادا نه ڪري سگهيون آهن جنهن ڪري هن شهر ۾ اهڙين سرگرمين جي اڻاٺ ڏسڻ ۾ ايندي . البته ويجهڙ ماضي ۾ ڪجهه سماجي تنظيمون وجود ۾ آيون جن ٿورو گهڻو انهيءَ کوٽ کي پورو ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي پر پوءِ به اهي مکيه ڌارا ۾ پاڻ کي شامل نه ڪري سگهيون .ضرورت هن گالهه جي آهي ته عوامي نمائيدگي جي دعودارخضدار تي رحم ڪري۽شهر جي ترقي لاء پهنجو ڪردار دا ڪن.............................................................................................
خ
