جواب: محترم جناب عبدالحئي پليجو جي لکين ڪالمن جو مجموعو
لڪسمبرگ جي خوبصورتي
اڱارو 18 مارچ 2008ع
اسان جي ٻي منزل يورپ جي هڪ تمام ننڍي ملڪ لڪسمبرگ آهي، جيڪو ماني کائيندي ۽ گائيڊ جون ڳالهيون ٻڌنڌي ختم ٿيو وڃي. يورپ ۾ اهڙا ڪيترائي ننڍا ملڪ آهن. ايشيا ۾ هندستان، چائنه، انڊونيشيا، بنگلاديش ته سڄي دنيا جي آبادي جو شايد اڌ ٿي وڃن. دنيا جي آدمشماري آهي ڇهه ارب تنهن ۾ سوا ارب چائنا، اٽڪل هڪ ارب هندستان، ستاويهه ڪروڙ انڊونيشيا، اوڻيهه ڪروڙ بنگلاديش اها وڃي لڳ ڀڳ پوڻا ٽي ارب ٿي، باقي ٻيا ايشيا جا تقريبن سئو ملڪ جدا آهن. ايشيا کنڊ کي اقوام متحده اڃا ٻن حصن ۾ ٿي ورهائي نه ته ايشيا کان آمريڪا کنڊ جي آدمشماري ۽ ملڪ تمام گهٽ آهن. ان جي باوجود آمريڪا کي ٻن کنڊن ۾ ورهايو ويو.
لڪسمبرگ جو شهر يورپ ۾ سڀ کان ننڍي آزاد رياستن مان هڪ آهي، اهو شهر ڪنهن خودمختيار ميونسپالٽي جيڏو مس ٿيندو، ان جي آدمشماري ٽي لک پنجهٺ هزار کن ٿيندي، عام طرح سيلاني ماڻهو هن شهر ۽ ملڪ کي غير اهم ۽ مهانگو تصور ڪندا آهن، حقيقت ۾ ائين ڪونهي، يورپ جي اڪثر علائقن سان جيڪڏهن ڀيٽ ڪجي ته لگزمبرگ انهن جي ڀيٽ ۾ شين جي قيمتن جي لحاظ سان مناسب لڳندو. ٻئي طرف گهمڻ ڦرڻ جي ماڳن جي به هتي گهڻائي آهي. هتي قدرتي نظارا به ڏسڻ وٽان آهن. گهاٽن ٻيلن، خوبصورت وادين وارو هي شهر جنهن ڏٺو اهو ڪڏهن وساري نه سگهندو.لگزمبرڪ شهر جو مرڪزي ڀاڱو ڏسڻ جي لحاظ کان وڌيڪ پرڪشش آهي، جيڪو سبز جابلو وادين مان ٿيندو، اتر طرف سوڙهو ٿيندي، پنهنجي رونق جي عروج تي رسي ٿو، اهو ماڳ اٽرنيچ سڏجي ٿو، جيڪو قديم عبادتگاهه ۽ وينڊين نالي عاليشان محل اڏيل هئڻ ڪري به مشهور آهي. هن وقت لگزمبرڪ هڪڙي آزاد آئيني بادشاهت آهي، جنهن تي بادشاهه جين گرانڊ ڊيوڪ راڄ پيو ڪري، هُو 1964ع ۾ تخت تي ويٺو ۽ بيلجم جي اڳوڻي بادشاهه ليو پولڊ ثاني جي ڌيءَ سان شادي ڪيائين. هتي هر ماڻهو جرمن زبان جو هڪڙو جملو ڳالهائي ٿو، جيڪو ڊچ ٻولي سان ڪجهه قدر ملندڙ جلندڙ آهي. تمام گهڻا ماڻهو فرينچ ۽ جرمن ٻوليون پڻ عام ڳالهائين ٿا. سرڪاري ۽ عدالتي ٻولي فرينچ آهي، جرمن زبان وري پريس ۾ گهڻي استعمال ٿئي ٿي.
شهر ۾ مکيه ٽوئرسٽ آفيس، سٽي سينٽر ۾ پليس ڊي آرمس وٽ قائم آهي. شهر ۾ موزون بس سسٽم توڙي ٽيڪسي سروس موجود آهي، پر لگزمبرگ پنهنجي ننڍي سائيز هئڻ ڪري پيرين پنڌ گهمڻ ۾ وڌيڪ مذو ڏيندو آهي، هونئنء به سياحن کي پنڌ ئي گهمڻ گهرجي، جنهن سان صحت به سٺي رهي ٿي. لگزمبرگ شهر جي مرڪزي علائقي ۾گهڻماڙ عمارتون سندس علامت طور موجود آهن. انهن مان وڌيڪ اهميت واري جڳهه پليس ڊي آرمس آهي، هيءَ هڪڙي شاهي مستطيل عمارت آهي، جنهن جي چوڌاري ڪيترائي ريسٽورينٽ ۽ ڪيفي موجود آهن، ان جي اتر طرف گرائونڊريو سان لڳ شهر جا مکيه دڪان ۽ بازارون آهن، ڏکڻ طرف هڪڙي ننڍي گهٽي نڪري ٿي، جيڪا شهر جي مکيه جنرل مارڪيٽ واري عمارت پليس گائيلائوم وٽ وڃي ڇيهه ڪري ٿي.
سن 1963ع ۾ ڪائونٽ سيج فرائيڊ هتي قلعو اڏايو جيڪو جديد شهر جي صورت ۾ ترقي وارو هو، هڪ مثالي محفوظ حيثيت سبب تقريبن هر يورپي طاقت يا بادشاهه شهر جي انهيءَ خصوصيت ۾ واڌارو ڪيو، ايتري قدر جو سن 1648ع ۾ فرينچن لگزمبرگ کي يورپ ۾ سڀني کان وڌيڪ محفوظ شهر بنايو. هن هنڌ واريون گهٽيون انهيءَ مٿانهين پٽ سان وڃي ملن ٿيون، جتان انهيءَ مٿانهين پٽ جي هيٺين طرف تي سليٽي پٿرن جي سرن سان ڍڪيل ڇتين وارا ڪيترائي گهر ٺهيل آهن، جيڪي ڪنهن ڳوٺ جهڙو منظر پيش ڪن ٿا، اهو علائقو لفٽ وسيلي گهمي سگهجي ٿو، قلعي جا مورچا بند ٽاورن مان جيڪي اڃا قائم آهن، انهن ۾ سڀ کان وڏا بوڪ ڪيسيميٽ نالي ٽاور آهن، انهن ٽاورن جون گئلريون ٻاهر وڌيل آهن، ٻي عالمي لڙائي دوران اهي گئلريون بم گولن جي گدامن يا اسٽور طور استعمال ٿيون.
palijo_hai@hotmail.com
لڪسمبرگ جي خوبصورتي
اڱارو 18 مارچ 2008ع
اسان جي ٻي منزل يورپ جي هڪ تمام ننڍي ملڪ لڪسمبرگ آهي، جيڪو ماني کائيندي ۽ گائيڊ جون ڳالهيون ٻڌنڌي ختم ٿيو وڃي. يورپ ۾ اهڙا ڪيترائي ننڍا ملڪ آهن. ايشيا ۾ هندستان، چائنه، انڊونيشيا، بنگلاديش ته سڄي دنيا جي آبادي جو شايد اڌ ٿي وڃن. دنيا جي آدمشماري آهي ڇهه ارب تنهن ۾ سوا ارب چائنا، اٽڪل هڪ ارب هندستان، ستاويهه ڪروڙ انڊونيشيا، اوڻيهه ڪروڙ بنگلاديش اها وڃي لڳ ڀڳ پوڻا ٽي ارب ٿي، باقي ٻيا ايشيا جا تقريبن سئو ملڪ جدا آهن. ايشيا کنڊ کي اقوام متحده اڃا ٻن حصن ۾ ٿي ورهائي نه ته ايشيا کان آمريڪا کنڊ جي آدمشماري ۽ ملڪ تمام گهٽ آهن. ان جي باوجود آمريڪا کي ٻن کنڊن ۾ ورهايو ويو.
لڪسمبرگ جو شهر يورپ ۾ سڀ کان ننڍي آزاد رياستن مان هڪ آهي، اهو شهر ڪنهن خودمختيار ميونسپالٽي جيڏو مس ٿيندو، ان جي آدمشماري ٽي لک پنجهٺ هزار کن ٿيندي، عام طرح سيلاني ماڻهو هن شهر ۽ ملڪ کي غير اهم ۽ مهانگو تصور ڪندا آهن، حقيقت ۾ ائين ڪونهي، يورپ جي اڪثر علائقن سان جيڪڏهن ڀيٽ ڪجي ته لگزمبرگ انهن جي ڀيٽ ۾ شين جي قيمتن جي لحاظ سان مناسب لڳندو. ٻئي طرف گهمڻ ڦرڻ جي ماڳن جي به هتي گهڻائي آهي. هتي قدرتي نظارا به ڏسڻ وٽان آهن. گهاٽن ٻيلن، خوبصورت وادين وارو هي شهر جنهن ڏٺو اهو ڪڏهن وساري نه سگهندو.لگزمبرڪ شهر جو مرڪزي ڀاڱو ڏسڻ جي لحاظ کان وڌيڪ پرڪشش آهي، جيڪو سبز جابلو وادين مان ٿيندو، اتر طرف سوڙهو ٿيندي، پنهنجي رونق جي عروج تي رسي ٿو، اهو ماڳ اٽرنيچ سڏجي ٿو، جيڪو قديم عبادتگاهه ۽ وينڊين نالي عاليشان محل اڏيل هئڻ ڪري به مشهور آهي. هن وقت لگزمبرڪ هڪڙي آزاد آئيني بادشاهت آهي، جنهن تي بادشاهه جين گرانڊ ڊيوڪ راڄ پيو ڪري، هُو 1964ع ۾ تخت تي ويٺو ۽ بيلجم جي اڳوڻي بادشاهه ليو پولڊ ثاني جي ڌيءَ سان شادي ڪيائين. هتي هر ماڻهو جرمن زبان جو هڪڙو جملو ڳالهائي ٿو، جيڪو ڊچ ٻولي سان ڪجهه قدر ملندڙ جلندڙ آهي. تمام گهڻا ماڻهو فرينچ ۽ جرمن ٻوليون پڻ عام ڳالهائين ٿا. سرڪاري ۽ عدالتي ٻولي فرينچ آهي، جرمن زبان وري پريس ۾ گهڻي استعمال ٿئي ٿي.
شهر ۾ مکيه ٽوئرسٽ آفيس، سٽي سينٽر ۾ پليس ڊي آرمس وٽ قائم آهي. شهر ۾ موزون بس سسٽم توڙي ٽيڪسي سروس موجود آهي، پر لگزمبرگ پنهنجي ننڍي سائيز هئڻ ڪري پيرين پنڌ گهمڻ ۾ وڌيڪ مذو ڏيندو آهي، هونئنء به سياحن کي پنڌ ئي گهمڻ گهرجي، جنهن سان صحت به سٺي رهي ٿي. لگزمبرگ شهر جي مرڪزي علائقي ۾گهڻماڙ عمارتون سندس علامت طور موجود آهن. انهن مان وڌيڪ اهميت واري جڳهه پليس ڊي آرمس آهي، هيءَ هڪڙي شاهي مستطيل عمارت آهي، جنهن جي چوڌاري ڪيترائي ريسٽورينٽ ۽ ڪيفي موجود آهن، ان جي اتر طرف گرائونڊريو سان لڳ شهر جا مکيه دڪان ۽ بازارون آهن، ڏکڻ طرف هڪڙي ننڍي گهٽي نڪري ٿي، جيڪا شهر جي مکيه جنرل مارڪيٽ واري عمارت پليس گائيلائوم وٽ وڃي ڇيهه ڪري ٿي.
سن 1963ع ۾ ڪائونٽ سيج فرائيڊ هتي قلعو اڏايو جيڪو جديد شهر جي صورت ۾ ترقي وارو هو، هڪ مثالي محفوظ حيثيت سبب تقريبن هر يورپي طاقت يا بادشاهه شهر جي انهيءَ خصوصيت ۾ واڌارو ڪيو، ايتري قدر جو سن 1648ع ۾ فرينچن لگزمبرگ کي يورپ ۾ سڀني کان وڌيڪ محفوظ شهر بنايو. هن هنڌ واريون گهٽيون انهيءَ مٿانهين پٽ سان وڃي ملن ٿيون، جتان انهيءَ مٿانهين پٽ جي هيٺين طرف تي سليٽي پٿرن جي سرن سان ڍڪيل ڇتين وارا ڪيترائي گهر ٺهيل آهن، جيڪي ڪنهن ڳوٺ جهڙو منظر پيش ڪن ٿا، اهو علائقو لفٽ وسيلي گهمي سگهجي ٿو، قلعي جا مورچا بند ٽاورن مان جيڪي اڃا قائم آهن، انهن ۾ سڀ کان وڏا بوڪ ڪيسيميٽ نالي ٽاور آهن، انهن ٽاورن جون گئلريون ٻاهر وڌيل آهن، ٻي عالمي لڙائي دوران اهي گئلريون بم گولن جي گدامن يا اسٽور طور استعمال ٿيون.
palijo_hai@hotmail.com