جواب: امر سنڌو جي لکيل ڪالمن جو مجموعو۔
زليخا جي عزت سان کيڏندڙ ڏوهارين کي ڪير پيو بچائي؟
ڇنڇر 15 مئي 2010ع
مقامي ٿاڻو سندن کيسي ۾ هو...۽ حڪمران پارٽي جي مقامي نمائندن سان ياري باشي جو جهان الڳ آباد هو...حڪومت هونئن به سندن يارن جي هئي...”ٿاڻي جي خريد و فروخت ڪڏهن ڏکي رهي آهي“، جڏهن اها آٿت ڪنهن به گلي نڪڙ جي بدمعاش کي هجي ته ڏوهه بعد کيس رهنڊ به نه ايندي، تڏهن هو ائين ئي ڪندا، جيئن ڳوٺ بچل لغاري ۾ انهن مقامي بدمعاش گيرن ڪيو، جنهن کي سزا جي خوف کان وڌيڪ انتقام جي سرهائي هئي. هنن پندرنهن هٿياربند ساڻ کنيا هئا ۽ اٺ ڄڻا هٿياربند ٿي ان گهر جي چائنٺ ٽپيا هئا، جتي هنن هٿيارن جي زور تي چوڏنهن سالا نينگري کنئي هئي. هوءُ بنا ڪنهن ڊپ، ڊاءَ جي ٻه ڪلوميٽر هلي، ان نينگري سان اجتماعي جنسي ڏاڍائي ڪن ٿا. پوليس 15 تي اطلاع باوجود نه رڳو وقت سر نٿي پڄي، پر اها پورو موقعو ڏي ٿي ته جوابدار ڪارروائي کان فارغ ٿي فرار ٿي وڃن. دانهن ڪوڪ غريب جي هئي، انهن ستايلن جي هئي، جي وقت بوقت انهن بدمعاش گيرين جو نشانو بڻبا رهيا آهن. اها دانهن ڪوڪ آسمان ته ڀل ڪيرائي ڇڏي، پر سنڌ ۾ ٿاڻي تائين ان جو ٻڌجڻ مشڪل آهي ۽ ان کان به وڌ مشڪل آهي ته جڏهن اها ڏاڍائي کڻي ڪو انصاف لاءِ ٻاڪاري ۽ انصاف جي اها صدا ڪنهن حڪمران ڌر جي بااثر ماڻهوءَ تائين پڄي. سنڌ، عجيب ذلتن جو شڪار آهي، سنڌ عجيب شڪارين جي نشان تي آهي، ته ڏاڍ جي شڪار جي دانهن جا سڀ پڙاڏا پنهنجي سنڌي ميڊيا تائين پڄندا ۽ ٻئي پاسي ڏوهارين جا سڀ پيرا شهر جي حاڪم جي چائنٺ تي کٽندي نظر ايندا.
سول سوسائٽي ڏوهارين پويان دونهون دکائي ويٺي هوندي ته ٻئي پاسي حڪمران ڌر جون سموريون توانايون چور جا پيرا ڊاهڻ ۾ صرف ٿيندي نظر اچن ٿيون، ۽ ائين ئي ڳوٺ بچل لغاري جي چوڏنهن سالا زليخان لغاري سان ٿيو. جن جا نالا ايف آءِ آر ۾ هيئن درج آهن، حسن لغاري، لائق لغاري، ايوب، الله ڏتو، الله ڏنو، محبوب، عمر ۽ علي حسن....اهي اٺ ڄڻا هئا، جن گهر ۾ داخل ٿي چوڏنهن سالا ٻارڙي کنڀي کنئي هئي. سندن ونگار ۾ اهڙي ڪڌي عمل ۽ وحشتاڪيءَ ۾ سندن ونگار وهندڙ ٻيا پندرنهن ڄڻا هئا، جن گهر ٻاهران ڪارروائي ڪامياب ڪرڻ ۾ ڏوهه ۾ شريڪ ڪار بڻيا...پندرهن منٽن ۾ اهو اطلاع 15 پوليس کي ڏنو ويو...ون فائيو، پوليس هيلپ لائين چئبي آهي، پر شايد اسان ڀليل آهيون، جو سنڌ جي پوليس هيلپ لائين عام شهري لاءِ نه...پر ڏوهارين لاءِ آهي. کين ڀڄائجي ڪيئن ۽ پوءِ ڪامياب ڪارروائي کانپوءِ ونڊي ورڇي ڪيئن کائجي...ها ون فائيو، توهان جي سنڌ ۾ اهڙن مامرن ۾ ڀڙ آهي. ائين هن ڪيس ۾ ڏسو، مقامي سطح تي حڪومت جي عملداري، ڪارڪردگي ڪيئن هئي!؟ وڏيري، پڳدار ۽ سردار ٿيڻ جي خواهش ڄڻ انهن اندر به جاڳي پئي ٿي، جيڪي حقيقي طور تي محنت مزدوريون ڪري رت پورهئي جي پگهر مان ٻه ڏوڪڙ ڪمائي اڇي ڪپڙي پائڻ جهڙا ٿي پون ٿا. سچ پڇو ته نه جدي پشتي جاگيردار، نه سردار، پر جڏهن پيپلز پارٽي ۾ بينظير ۽ ڀٽي جي صدقي ڪنهن ضلعي، ڪنهن تعلقي تان چونڊجي صوبائي يا قومي اسيمبلين ۾ پڄن ٿا ته سب ڪجهه وساري ويهن ٿا.
جيڪي اسيمبلين ۾ سدائين داٻي هيٺ رهن، پنهنجي اتحادين هٿان مجبور ٿي پنهنجن ئي فيصلن تان دستبردار ٿي وڃن، ۽ اسلام آباد جي پاور ڪاريڊورس ۾ سندن هڪ به نه هلندي هجي، جڏهن ڳوٺ پهچن ٿا ته اتي مليل سمورين شڪستن جي ڪسر گهر جا ڪڪڙ ماري ڪڍن ٿا. سندن پاور نيٺ اتي وڃي دنگ ڪندو، جتان ڪنهن غريب جو لوڙهو، شروع ٿئي.
ٿاڻو ۽ ڏوهاري عنصرن جي شموليت ۽ شرڪت کانسواءِ اسان جي چونڊيل نمائندن جي ”شير خاني“ جو داٻو ڀلا عام ماڻهو تي ڪيئن ٿو پئجي سگهي، جيڪڏهن هو ٿاڻي ۽ ڏوهه جي ڏهڪاءَ سان پنهنجي عوامي راڄ جي جهلڪ نٿا ڏيکارين. سندن اندر ۾ ”وڏيري“ ۽ ”سردار“ ٿيڻ واري خواهش ايئن ئي پوري ٿئي ٿي. يقينن جتي ٿاڻو ۽ ڳوٺ جا بدمعاش سندن مٺ ۾ هجن ته پوءِ ووٽر ڪيئن نه داٻي ۾ ايندا...۽ ان داٻي جي به سڀ کان ڪربناڪ ۽ وحشيانه صورت جيڪا هن عوامي راڄ ۾ سامهون آئي آهي، سا سنڌ ۾ بدمعاشن جي گينگ ريپ جي نه کٽندڙ سلسلي جيان اٿلي پئي آهي.
خيرپور جي فيض گنج جي اسڪول ماسترن هٿان اجتماعي جنسي ڏاڍائي ڪندڙن جي پٺڀرائي جا سلسلا خيرپور جي بااثرن تائين پڳا هئا. ٻيو شرمناڪ واقعو ڪستوري ڪولهڻ سان هٿيارن جي زور تي ٿيل ڏاڍائي جو هو، جنهن ۾ پڻ جوابدارن جا پيرا حڪمران پارٽي جي چونڊيل نمائندي جي در تائين پڳا هئا ۽ تڏهن حيرت جي انتها نه رهي ته هڪ پاسي سول سوسائٽي ان گينگ ريپ تي سراپا احتجاج بڻيل هئي، ٻئي پاسي اسپيڪر صاحب، ان ساڳي ئي الزام ۾ ايندڙن جي پٺڀرائي ڪندڙ شخص جي دعوت تي ننگر اچي پڳو هو...هيءُ سنڌ ۾ ”عوامي راڄ“ جي هڪ صورت هئي. جوهي جي بچل جي ان معصوم نياڻي سان زيادتي ڪندڙن جا پيرا به عوامي راڄ جي نمائندي جماليءَ جي در تي پناهه پائين ٿا.
دانهن جو ڪوئي در هو يا اهو هتان جي ماڻهن جو ڏندڪٿائي ويساهه ته بينظير تائين جي سندن دانهن پهچي ته هوءَ ان جو تدارڪ ڪندي....۽ ائين جڏهن هوءَ لاڙڪاڻي پنڌ پوندي هئي ته سڄي سنڌ مان ستايل ماڻهو دانهن کڻي وٽس پڄندا هئا ۽ موت کان پهرين آخري عيد تي به سندس نئين ديري جي در جون تاڪيون کليل رهيون هيون. ان ڏينهن هوءَ اٽڪل ٻن هزار ماڻهن سان فرداً فرداً ملي هئي ۽ اها ساڳي چائنٺ ۽ ساڳي چائنٺ، نئين ديري هائوس جي...جتي هن ”ميارون“ به ٻڌيون ته آٿتون به ڏنيو...ان ئي نئين ديري هائوس تي ”ادي فريال“ جي حڪم تي (بقول سندس) اها ايم اين اي تشريف فرما ٿي هئي، جيڪا پيپلز پارٽي جي روڊ سڙڪ تي نعرا هڻندڙ ڪارڪن لڏي مان ترقي ڪري ڪا منسٽري ماڻي ويٺي هئي. ادي فريال، جي حڪم تي هوءَ نئون ديرو هائوس تي ڪارڪنن جا مسئلا پڇڻ ۽ حل ڪرڻ آئي هئي، جتي بينظير صاحبه ستايلن جي دانهن ڪوڪ ٻڌائڻ جو سامان ڪندي هئي، اتي هيءَ محترمه پوليس موبائيل موڪلي، ڪنهن مسڪين جي نياڻي کي گهران گهرائي ٿي. پوليس جو داٻو، سردارن جو مرغوب هٿيار آهي، شايد جيالڻ مان سردارڻ بنجڻ جي خواهش سندس اندر ۾ دٻيل هئي. هن يارهين ڪلاس جي نينگري کي سڏرايو هو پڇاڻي لاءِ....پر سندس انداز پڇاڻي جو نه، پر حاڪماڻي تنبيهه ۽ داٻي جو هو. هن يارهين ڪلاس جي نئين ديري ڪاليج جي شاگردياڻي تي الزام هو ته هن پنهنجي ڄاڻ سڄاڻ جي ڇوڪري کي پسند جي شادي ڪرڻ ۾ ڪا مدد ڏني آهي. وفاقي منسٽرياڻي جو انداز گفتگو اهو هو ته ”ڇوڪري کيس ٻڌاءِ ته گهران نڪري شادي ڪندڙ کي ڪنهن ۽ ڪيئن ورغلايو. ڪنهن اغوا ڪيو؟؟“ ۽ جيڪڏهن اها نه ٻڌائيندي ته ان جو نالو ايف آءِ آر ۾ ڪٽرائي کيس جيل موڪليو ويندو.
هيءُ نئون ديرو هائوس هو، بينظير ڀٽو جو منصب هو ۽ هيءُ ان تي براجمان وفاقي منسٽرياڻي جيڪا بقول سندس جي ته ”ادي فريال“ جي چوڻ تي جاچ ڪري رهي آهي. حقيقت ته اها آهي ته هن طرز حڪمراني ۾ وزيرن، مشيرن کي پاور جي هينگ اوور مان ڪڍي اچڻ جي ڪشٽ جي ضرورت آهي. اهو طرز حڪمراني، قيادت جي وزيرن/مشيرن تي ڪمزور گرفت جو عين نتيجو آهي، جو نئون ديرو هائوس تي ڪو منسٽر پاڻمرادو ”سردار“ بڻجي اهڙو لب و لهجو اختيار ڪرڻ جي جرئت ڪري سگهي، نه ته ”آپکي بيٽي، آپ کي بهن“ ۽ ڀٽو صاحب جو ”آپکا خادم“، ”توهان جو نوڪر“ وارو اندازِ مخاطب اڃا عوام کان وسريو ته ناهي. ان منسٽرياڻي جي طرزِ مخاطب ۾ جيڪو طاقت جو نشو هو، تنهن کيس سمجهڻ جي لائق نه ڇڏيو هو ته اها يارهين درجي جي شاگردياڻي، جنهن کي ڪوڙي الزام هيٺ ڌمڪايو ٿي ويو، سا اڃا ڪو مهينو پهرين هڪ رات پوليس جي لاڪپ ۾ بنا ڪنهن روزنامچي ۾ درج ڪرڻ جي لاءِ ”پچا ڳاڇا“ لاءِ آندي ويئي هئي ۽ ٿاڻي جو ايس ايڇ او وڏي بشيرمائي سان چوندو رهيو ته، ”صدر صاحب جو حڪم آهي“ ۽ هن اهو به نٿي سمجهيو ته اهو داٻو هو جيڪڏهن ڪنهن مسڪين تي ويهاري سگهي ٿو، پر سول سوسائٽي جي ماڻهن کي چڱي ريت پرک آهي ته ملڪ جي صدر کي ڪنهن به اهڙي ڪشٽ ۾ پوڻ جي ضرورت ناهي کيس ملڪ به هلائڻو آهي.“ هن منسٽرياڻي به ان ايس ايڇ او جيان اهو پئي ثابت ڪرڻ چاهيو ته ان ڇوڪري کي داٻو ڏيئي دراصل هو نئين ديري واسين کي اهو پيغام ڏيڻ ۾ ڪامياب ٿي ويندي ته هاڻ نئين ديري ۾ عوامي راڄ جي طرزِ حڪمراني سرداري نظام ۾ تبديل ٿي وئي آهي.
حقيقت اها آهي ته هن عوامي راڄ ۾ اجتماعي جنسي ڏاڍائي جي شڪار ٿيندڙن لاءِ پاڻ سنڌ مان چونڊيل ڪنهن به عورت نمائندي جي اک آلي ٿيندي نه ڏٺي آهي. زليخان لغاري جي ڪيس لوڙهڻ ۾، ميڊيڪل رپورٽ جا جزا دير سان موڪلڻ ۾، ڪنهن جي ڪوتاهي آهي؟ سول اسپتال جي ڊاڪٽرياڻي جي؟ مقامي ٿاڻي جي، جن هٿ وٺي جوابدار ڀڄايا؟ يا وري ان عوامي راڄ جي سياسي پاور جي، جيڪو اڄ به جوابدارن کي پنهنجي پناهه ۾ رکيو ويٺو آهي؟
ڪنهن عورت نمائندي وٽ، يقيناً ايترو وقت نه هوندو، جو اهي جوهي جي، فيض گنج ۽ ننگر جي لڄالٽ ٿيل نينگرين جي ڪيس ۾ دلچسپي ڏيکارين...هو جڏهن ڪڏهن به ميڊيا شو ۽ پاور جي هينگ اوور مان وانديون ٿين ته کين گذارش ته هيڏانهن، هيءُ پنهنجو ئي شهر پيو لٽجي، هي پنهنجي ئي گهر جون نياڻيون آهن، فوٽو سيشن کان واندڪائي ملي ته هيڏانهن به لوڻو هڻي ڏسو، جيڪڏهن ڪن تعريف ٻڌي ٻڌي واندا ٿين ته کين ڪنهن ڏاڍائي جي شڪار نينگري جي دانهن به ٻڌڻ گهرجي.
آخر ۾ فقط حڪمران پارٽي جي ان شخص ڏانهن، جيڪو سنڌ جو پيپلز پارٽي جو جنرل سيڪريٽري آهي، جناب تاج حيدر صاحب! جيڪڏهن پارٽي جي وزيرن مشيرن جي ساراهن اجلاسن مان واندا ٿيو ته هڪ نگاهه ڪرم ان زليخان لاءِ به...جنهن جي جوابدارن جا پير تنهنجي پارٽي جي نمائندن جي در ڏانهن وڃن ٿا. تاج حيدر...فقط توکي گذارش، جو ڀٽ شاهه جي ميلي تي مون تنهنجي درد مند دل ۽ آلين اکين واري خطاب کي ٻڌو هو، جنهن ۾ تو پنهنجي منسٽر کي چيو هو ته ”سسئي! اڄ به سنڌ جون هزارين نياڻيون آهن، جيڪي شاهه جي سهڻي جيان آڌيءَ رات اونداهه جو گجگاهه ڪندي سياري ۽ پاري ۾ ڪچي گهڙي تي درياهه ۾ نڪري پون ٿيون، انهن جا ڪچا گهڙا وچ سير ۾ سندن زندگي ٻوڙيو ڇڏين.“ تاج حيدر تو آبديده ٿيندي چيو هو ته: ”سسئي پيپلز پارٽي جي نمائنده عورتن کي انهن ڪچي گهڙي تي زندگي جو سفر ڪندڙ نياڻين جي زندگي جي پارت هجي، اهي توهان جي ڌيان جون مطلوب آهن“. تاج حيدر سنڌ جي هزارين نياڻين جي توکي پارت آهي، اهي انصاف لاءِ تو ۾ نگاهه رکيو ويٺيون آهن...نه ته هتي ٻيا گهڻا حڪمراني جي نشي ۾ ڏوهارين کي پناهه ڏيڻ ۾ مصروف آهن.
amarsindhu@yahoo.com
زليخا جي عزت سان کيڏندڙ ڏوهارين کي ڪير پيو بچائي؟
ڇنڇر 15 مئي 2010ع
مقامي ٿاڻو سندن کيسي ۾ هو...۽ حڪمران پارٽي جي مقامي نمائندن سان ياري باشي جو جهان الڳ آباد هو...حڪومت هونئن به سندن يارن جي هئي...”ٿاڻي جي خريد و فروخت ڪڏهن ڏکي رهي آهي“، جڏهن اها آٿت ڪنهن به گلي نڪڙ جي بدمعاش کي هجي ته ڏوهه بعد کيس رهنڊ به نه ايندي، تڏهن هو ائين ئي ڪندا، جيئن ڳوٺ بچل لغاري ۾ انهن مقامي بدمعاش گيرن ڪيو، جنهن کي سزا جي خوف کان وڌيڪ انتقام جي سرهائي هئي. هنن پندرنهن هٿياربند ساڻ کنيا هئا ۽ اٺ ڄڻا هٿياربند ٿي ان گهر جي چائنٺ ٽپيا هئا، جتي هنن هٿيارن جي زور تي چوڏنهن سالا نينگري کنئي هئي. هوءُ بنا ڪنهن ڊپ، ڊاءَ جي ٻه ڪلوميٽر هلي، ان نينگري سان اجتماعي جنسي ڏاڍائي ڪن ٿا. پوليس 15 تي اطلاع باوجود نه رڳو وقت سر نٿي پڄي، پر اها پورو موقعو ڏي ٿي ته جوابدار ڪارروائي کان فارغ ٿي فرار ٿي وڃن. دانهن ڪوڪ غريب جي هئي، انهن ستايلن جي هئي، جي وقت بوقت انهن بدمعاش گيرين جو نشانو بڻبا رهيا آهن. اها دانهن ڪوڪ آسمان ته ڀل ڪيرائي ڇڏي، پر سنڌ ۾ ٿاڻي تائين ان جو ٻڌجڻ مشڪل آهي ۽ ان کان به وڌ مشڪل آهي ته جڏهن اها ڏاڍائي کڻي ڪو انصاف لاءِ ٻاڪاري ۽ انصاف جي اها صدا ڪنهن حڪمران ڌر جي بااثر ماڻهوءَ تائين پڄي. سنڌ، عجيب ذلتن جو شڪار آهي، سنڌ عجيب شڪارين جي نشان تي آهي، ته ڏاڍ جي شڪار جي دانهن جا سڀ پڙاڏا پنهنجي سنڌي ميڊيا تائين پڄندا ۽ ٻئي پاسي ڏوهارين جا سڀ پيرا شهر جي حاڪم جي چائنٺ تي کٽندي نظر ايندا.
سول سوسائٽي ڏوهارين پويان دونهون دکائي ويٺي هوندي ته ٻئي پاسي حڪمران ڌر جون سموريون توانايون چور جا پيرا ڊاهڻ ۾ صرف ٿيندي نظر اچن ٿيون، ۽ ائين ئي ڳوٺ بچل لغاري جي چوڏنهن سالا زليخان لغاري سان ٿيو. جن جا نالا ايف آءِ آر ۾ هيئن درج آهن، حسن لغاري، لائق لغاري، ايوب، الله ڏتو، الله ڏنو، محبوب، عمر ۽ علي حسن....اهي اٺ ڄڻا هئا، جن گهر ۾ داخل ٿي چوڏنهن سالا ٻارڙي کنڀي کنئي هئي. سندن ونگار ۾ اهڙي ڪڌي عمل ۽ وحشتاڪيءَ ۾ سندن ونگار وهندڙ ٻيا پندرنهن ڄڻا هئا، جن گهر ٻاهران ڪارروائي ڪامياب ڪرڻ ۾ ڏوهه ۾ شريڪ ڪار بڻيا...پندرهن منٽن ۾ اهو اطلاع 15 پوليس کي ڏنو ويو...ون فائيو، پوليس هيلپ لائين چئبي آهي، پر شايد اسان ڀليل آهيون، جو سنڌ جي پوليس هيلپ لائين عام شهري لاءِ نه...پر ڏوهارين لاءِ آهي. کين ڀڄائجي ڪيئن ۽ پوءِ ڪامياب ڪارروائي کانپوءِ ونڊي ورڇي ڪيئن کائجي...ها ون فائيو، توهان جي سنڌ ۾ اهڙن مامرن ۾ ڀڙ آهي. ائين هن ڪيس ۾ ڏسو، مقامي سطح تي حڪومت جي عملداري، ڪارڪردگي ڪيئن هئي!؟ وڏيري، پڳدار ۽ سردار ٿيڻ جي خواهش ڄڻ انهن اندر به جاڳي پئي ٿي، جيڪي حقيقي طور تي محنت مزدوريون ڪري رت پورهئي جي پگهر مان ٻه ڏوڪڙ ڪمائي اڇي ڪپڙي پائڻ جهڙا ٿي پون ٿا. سچ پڇو ته نه جدي پشتي جاگيردار، نه سردار، پر جڏهن پيپلز پارٽي ۾ بينظير ۽ ڀٽي جي صدقي ڪنهن ضلعي، ڪنهن تعلقي تان چونڊجي صوبائي يا قومي اسيمبلين ۾ پڄن ٿا ته سب ڪجهه وساري ويهن ٿا.
جيڪي اسيمبلين ۾ سدائين داٻي هيٺ رهن، پنهنجي اتحادين هٿان مجبور ٿي پنهنجن ئي فيصلن تان دستبردار ٿي وڃن، ۽ اسلام آباد جي پاور ڪاريڊورس ۾ سندن هڪ به نه هلندي هجي، جڏهن ڳوٺ پهچن ٿا ته اتي مليل سمورين شڪستن جي ڪسر گهر جا ڪڪڙ ماري ڪڍن ٿا. سندن پاور نيٺ اتي وڃي دنگ ڪندو، جتان ڪنهن غريب جو لوڙهو، شروع ٿئي.
ٿاڻو ۽ ڏوهاري عنصرن جي شموليت ۽ شرڪت کانسواءِ اسان جي چونڊيل نمائندن جي ”شير خاني“ جو داٻو ڀلا عام ماڻهو تي ڪيئن ٿو پئجي سگهي، جيڪڏهن هو ٿاڻي ۽ ڏوهه جي ڏهڪاءَ سان پنهنجي عوامي راڄ جي جهلڪ نٿا ڏيکارين. سندن اندر ۾ ”وڏيري“ ۽ ”سردار“ ٿيڻ واري خواهش ايئن ئي پوري ٿئي ٿي. يقينن جتي ٿاڻو ۽ ڳوٺ جا بدمعاش سندن مٺ ۾ هجن ته پوءِ ووٽر ڪيئن نه داٻي ۾ ايندا...۽ ان داٻي جي به سڀ کان ڪربناڪ ۽ وحشيانه صورت جيڪا هن عوامي راڄ ۾ سامهون آئي آهي، سا سنڌ ۾ بدمعاشن جي گينگ ريپ جي نه کٽندڙ سلسلي جيان اٿلي پئي آهي.
خيرپور جي فيض گنج جي اسڪول ماسترن هٿان اجتماعي جنسي ڏاڍائي ڪندڙن جي پٺڀرائي جا سلسلا خيرپور جي بااثرن تائين پڳا هئا. ٻيو شرمناڪ واقعو ڪستوري ڪولهڻ سان هٿيارن جي زور تي ٿيل ڏاڍائي جو هو، جنهن ۾ پڻ جوابدارن جا پيرا حڪمران پارٽي جي چونڊيل نمائندي جي در تائين پڳا هئا ۽ تڏهن حيرت جي انتها نه رهي ته هڪ پاسي سول سوسائٽي ان گينگ ريپ تي سراپا احتجاج بڻيل هئي، ٻئي پاسي اسپيڪر صاحب، ان ساڳي ئي الزام ۾ ايندڙن جي پٺڀرائي ڪندڙ شخص جي دعوت تي ننگر اچي پڳو هو...هيءُ سنڌ ۾ ”عوامي راڄ“ جي هڪ صورت هئي. جوهي جي بچل جي ان معصوم نياڻي سان زيادتي ڪندڙن جا پيرا به عوامي راڄ جي نمائندي جماليءَ جي در تي پناهه پائين ٿا.
دانهن جو ڪوئي در هو يا اهو هتان جي ماڻهن جو ڏندڪٿائي ويساهه ته بينظير تائين جي سندن دانهن پهچي ته هوءَ ان جو تدارڪ ڪندي....۽ ائين جڏهن هوءَ لاڙڪاڻي پنڌ پوندي هئي ته سڄي سنڌ مان ستايل ماڻهو دانهن کڻي وٽس پڄندا هئا ۽ موت کان پهرين آخري عيد تي به سندس نئين ديري جي در جون تاڪيون کليل رهيون هيون. ان ڏينهن هوءَ اٽڪل ٻن هزار ماڻهن سان فرداً فرداً ملي هئي ۽ اها ساڳي چائنٺ ۽ ساڳي چائنٺ، نئين ديري هائوس جي...جتي هن ”ميارون“ به ٻڌيون ته آٿتون به ڏنيو...ان ئي نئين ديري هائوس تي ”ادي فريال“ جي حڪم تي (بقول سندس) اها ايم اين اي تشريف فرما ٿي هئي، جيڪا پيپلز پارٽي جي روڊ سڙڪ تي نعرا هڻندڙ ڪارڪن لڏي مان ترقي ڪري ڪا منسٽري ماڻي ويٺي هئي. ادي فريال، جي حڪم تي هوءَ نئون ديرو هائوس تي ڪارڪنن جا مسئلا پڇڻ ۽ حل ڪرڻ آئي هئي، جتي بينظير صاحبه ستايلن جي دانهن ڪوڪ ٻڌائڻ جو سامان ڪندي هئي، اتي هيءَ محترمه پوليس موبائيل موڪلي، ڪنهن مسڪين جي نياڻي کي گهران گهرائي ٿي. پوليس جو داٻو، سردارن جو مرغوب هٿيار آهي، شايد جيالڻ مان سردارڻ بنجڻ جي خواهش سندس اندر ۾ دٻيل هئي. هن يارهين ڪلاس جي نينگري کي سڏرايو هو پڇاڻي لاءِ....پر سندس انداز پڇاڻي جو نه، پر حاڪماڻي تنبيهه ۽ داٻي جو هو. هن يارهين ڪلاس جي نئين ديري ڪاليج جي شاگردياڻي تي الزام هو ته هن پنهنجي ڄاڻ سڄاڻ جي ڇوڪري کي پسند جي شادي ڪرڻ ۾ ڪا مدد ڏني آهي. وفاقي منسٽرياڻي جو انداز گفتگو اهو هو ته ”ڇوڪري کيس ٻڌاءِ ته گهران نڪري شادي ڪندڙ کي ڪنهن ۽ ڪيئن ورغلايو. ڪنهن اغوا ڪيو؟؟“ ۽ جيڪڏهن اها نه ٻڌائيندي ته ان جو نالو ايف آءِ آر ۾ ڪٽرائي کيس جيل موڪليو ويندو.
هيءُ نئون ديرو هائوس هو، بينظير ڀٽو جو منصب هو ۽ هيءُ ان تي براجمان وفاقي منسٽرياڻي جيڪا بقول سندس جي ته ”ادي فريال“ جي چوڻ تي جاچ ڪري رهي آهي. حقيقت ته اها آهي ته هن طرز حڪمراني ۾ وزيرن، مشيرن کي پاور جي هينگ اوور مان ڪڍي اچڻ جي ڪشٽ جي ضرورت آهي. اهو طرز حڪمراني، قيادت جي وزيرن/مشيرن تي ڪمزور گرفت جو عين نتيجو آهي، جو نئون ديرو هائوس تي ڪو منسٽر پاڻمرادو ”سردار“ بڻجي اهڙو لب و لهجو اختيار ڪرڻ جي جرئت ڪري سگهي، نه ته ”آپکي بيٽي، آپ کي بهن“ ۽ ڀٽو صاحب جو ”آپکا خادم“، ”توهان جو نوڪر“ وارو اندازِ مخاطب اڃا عوام کان وسريو ته ناهي. ان منسٽرياڻي جي طرزِ مخاطب ۾ جيڪو طاقت جو نشو هو، تنهن کيس سمجهڻ جي لائق نه ڇڏيو هو ته اها يارهين درجي جي شاگردياڻي، جنهن کي ڪوڙي الزام هيٺ ڌمڪايو ٿي ويو، سا اڃا ڪو مهينو پهرين هڪ رات پوليس جي لاڪپ ۾ بنا ڪنهن روزنامچي ۾ درج ڪرڻ جي لاءِ ”پچا ڳاڇا“ لاءِ آندي ويئي هئي ۽ ٿاڻي جو ايس ايڇ او وڏي بشيرمائي سان چوندو رهيو ته، ”صدر صاحب جو حڪم آهي“ ۽ هن اهو به نٿي سمجهيو ته اهو داٻو هو جيڪڏهن ڪنهن مسڪين تي ويهاري سگهي ٿو، پر سول سوسائٽي جي ماڻهن کي چڱي ريت پرک آهي ته ملڪ جي صدر کي ڪنهن به اهڙي ڪشٽ ۾ پوڻ جي ضرورت ناهي کيس ملڪ به هلائڻو آهي.“ هن منسٽرياڻي به ان ايس ايڇ او جيان اهو پئي ثابت ڪرڻ چاهيو ته ان ڇوڪري کي داٻو ڏيئي دراصل هو نئين ديري واسين کي اهو پيغام ڏيڻ ۾ ڪامياب ٿي ويندي ته هاڻ نئين ديري ۾ عوامي راڄ جي طرزِ حڪمراني سرداري نظام ۾ تبديل ٿي وئي آهي.
حقيقت اها آهي ته هن عوامي راڄ ۾ اجتماعي جنسي ڏاڍائي جي شڪار ٿيندڙن لاءِ پاڻ سنڌ مان چونڊيل ڪنهن به عورت نمائندي جي اک آلي ٿيندي نه ڏٺي آهي. زليخان لغاري جي ڪيس لوڙهڻ ۾، ميڊيڪل رپورٽ جا جزا دير سان موڪلڻ ۾، ڪنهن جي ڪوتاهي آهي؟ سول اسپتال جي ڊاڪٽرياڻي جي؟ مقامي ٿاڻي جي، جن هٿ وٺي جوابدار ڀڄايا؟ يا وري ان عوامي راڄ جي سياسي پاور جي، جيڪو اڄ به جوابدارن کي پنهنجي پناهه ۾ رکيو ويٺو آهي؟
ڪنهن عورت نمائندي وٽ، يقيناً ايترو وقت نه هوندو، جو اهي جوهي جي، فيض گنج ۽ ننگر جي لڄالٽ ٿيل نينگرين جي ڪيس ۾ دلچسپي ڏيکارين...هو جڏهن ڪڏهن به ميڊيا شو ۽ پاور جي هينگ اوور مان وانديون ٿين ته کين گذارش ته هيڏانهن، هيءُ پنهنجو ئي شهر پيو لٽجي، هي پنهنجي ئي گهر جون نياڻيون آهن، فوٽو سيشن کان واندڪائي ملي ته هيڏانهن به لوڻو هڻي ڏسو، جيڪڏهن ڪن تعريف ٻڌي ٻڌي واندا ٿين ته کين ڪنهن ڏاڍائي جي شڪار نينگري جي دانهن به ٻڌڻ گهرجي.
آخر ۾ فقط حڪمران پارٽي جي ان شخص ڏانهن، جيڪو سنڌ جو پيپلز پارٽي جو جنرل سيڪريٽري آهي، جناب تاج حيدر صاحب! جيڪڏهن پارٽي جي وزيرن مشيرن جي ساراهن اجلاسن مان واندا ٿيو ته هڪ نگاهه ڪرم ان زليخان لاءِ به...جنهن جي جوابدارن جا پير تنهنجي پارٽي جي نمائندن جي در ڏانهن وڃن ٿا. تاج حيدر...فقط توکي گذارش، جو ڀٽ شاهه جي ميلي تي مون تنهنجي درد مند دل ۽ آلين اکين واري خطاب کي ٻڌو هو، جنهن ۾ تو پنهنجي منسٽر کي چيو هو ته ”سسئي! اڄ به سنڌ جون هزارين نياڻيون آهن، جيڪي شاهه جي سهڻي جيان آڌيءَ رات اونداهه جو گجگاهه ڪندي سياري ۽ پاري ۾ ڪچي گهڙي تي درياهه ۾ نڪري پون ٿيون، انهن جا ڪچا گهڙا وچ سير ۾ سندن زندگي ٻوڙيو ڇڏين.“ تاج حيدر تو آبديده ٿيندي چيو هو ته: ”سسئي پيپلز پارٽي جي نمائنده عورتن کي انهن ڪچي گهڙي تي زندگي جو سفر ڪندڙ نياڻين جي زندگي جي پارت هجي، اهي توهان جي ڌيان جون مطلوب آهن“. تاج حيدر سنڌ جي هزارين نياڻين جي توکي پارت آهي، اهي انصاف لاءِ تو ۾ نگاهه رکيو ويٺيون آهن...نه ته هتي ٻيا گهڻا حڪمراني جي نشي ۾ ڏوهارين کي پناهه ڏيڻ ۾ مصروف آهن.
amarsindhu@yahoo.com