سنڌ سلامت شروع کان ئي سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ تي عام ڪرڻ ۾ رڌل رهي آهي. ۽ هاڻي جڏهن ان مقصد ۾ ڪجهه اڳڀرائي ٿي آهي ۽ ڪافي سنڌي مواد انٽرنيٽ پيجز تي منتقل ٿي چڪو آهي ته ان مواد کي ڳولڻ آسان نه رهيو آهي. رڳو سنڌ سلامت جو مواد ڳولڻ پڻ الجهائيندڙ ڪم آهي. هوئن ته سنڌ سلامت بوڪمارڪليٽ ذريعي سنڌي مواد گوگل تي ڳولڻ ڪافي آسان آهي پر ان باوجود برائوزرس جي لڳاتار اپڊيٽ ورجنس اچڻ ڪري بوڪمارڪليٽ ڪمپيٽبلٽي جا مسئلا پڻ سامهون اچي رهيا آهن. ان ڪري سنڌ سلامت ڪنهن اضافي ڪوشش ۾ آهي ته گوگل سرچ انجڻ جو ڪو سنڌي پلگ ان تيار ڪجي جنهن سان سنڌي مواد ڳولڻ آسان ٿئي. ان سلسلي ۾ اڄ پنهنجي سالگره ڏڻ تي سنڌ سلامت طرفان هڪ منفرد پروجيڪٽ پيش ڪجي ٿو. هي آهي ”سنڌ سلامت سرچ“ ھي دراصل گوگل ڪروم جو هڪ ايڪسٽينشن ۽ فائرفاڪس لاءِ هڪ ايڊان آهي جنهن ذريعي نه صرف بغير ڪنهن سافٽويئر جي ڪمپيوٽر، ليپٽاپ يا ٽچ اسڪرين ڊيوائيسز تي پنهنجي مادري زبان ”سنڌي“ ۾ لکائي ڪري سگهو ٿا. چاهيو ته پنهنجي لکيل مواد کي ڪاپي ڪري اي ميل موڪليو يا سوشل نيٽورڪس جهڙوڪ فيس بوڪ تي پنهنجا اپڊيٽ ۽ ڪمينٽس وغيره پنهنجي مادري زبان ۾ موڪلي سگهو ٿا۽ جي چاهيو ته پنهنجي لکيل سنڌي لفظن کي مشهور سرچ انجنس جهڙوڪ گوگل يا بنگ تي ڳوليو رڳو ايترو ئي نه پر لکيل مواد کي ڳولڻ جا نتيجا وڊيوز ۽ تصويرن ۾ ڏسڻ پڻ آسان آهن. سنڌ سلامت سرچ جي انسٽاليشن به انتهائي آسان آهي گوگل ڪروم لاءِ بس ڪروم پلي اسٽور تي اچي ايڪسٽينشن ايڊ ڪريو ته ڪروم ٽول ڀرسان سنڌي اکر ”س“ يعني سنڌ سلامت سرچ اچي ويندو جنهن تي ڪلڪ ڪرڻ سان هڪ پاپ اپ ونڊوز کلندي جنهن کي سمجهڻ تمام سولو آهي. ساڳي نموني فائرفاڪس جو ايڊان ٽولز مينو ۾ سڀ کان آخر ۾ SSSearch نالي هڪ آپشن جو اضافو آڻي ڇڏيندو آهي جنهن تي ڪلڪ ڪري توهان ساڳي قسم جي پاپ اپ ونڊوز کولي سگهو ٿا. هن جي اضافي خوبيڻ ۾ شامل آهن: سنڌي لکائي دوران ٽيڪسٽ ايريا جي هيٺان توهان جي مدد لاءِ سنڌي ورچوئل ڪيبورڊ پڻ ڏنل آهي. جڏهن توهان ڪيبورڊ تان ڪو اکر پريس ڪندو ته هيٺ موجود ورچوئل ڪيبورڊ تان پڻ اهو اکر چمڪي توهان کي درست بٽڻ پريس ڪرڻ جو اشارو ڪندو. سنڌي ڪيبورڊ جا ڪجهه اکر ڪيبورڊ جي شفٽ بٽڻ پريس ڪرڻ سان لکيا ويندا آهن. ورچوئل ڪيبورٽ تي شفٽ ڪي پريس ڪري توهان نه صرف اهي اکر پريس ڪندي لکي سگهو ٿا پر انهن اکرن جي درست جاءِ پڻ معلوم ڪري سگهو ٿا. سنڌي لکائي کان پوءِ ٽيڪسٽ ايريا جي مٿان موجود ”ڪاپي“ بٽڻ کي پريس ڪري لکيل مواد کي ڪاپي پڻ ڪري سگهجي ٿو جنهن کي مختلف سوشل نيٽ ورڪس جهڙوڪ ٽويٽر، فيس بوڪ يا وري ڪنهن بلاگ تي پڻ پيسٽ ڪري سگهجي ٿو. ٽيڪسٽ ايريا تي توهان طرفان لکيل مواد جي فونٽ کي تبديل ڪرڻ ۽ اکرن جي سائيز کي ننڍو يا وڏو ڪرڻ لاءِ پڻ بٽڻ رکيا ويا آهن. في الحال سائين عبدالماجد ڀرڳڙي جي مشهور ٽن فونٽن کي سجايو ويو آهي جن ۾ اڳتي هلي اضافو پڻ ڪيو ويندو هي ايڪسٽينشن خاص طور انٽرنيٽ تي سنڌي ۾ مڪمل ڳولا ڪرڻ جي سهولت خاطر پڻ بڻايو ويو آهي. هتي ٽيڪسٽ ايريا تي سنڌي لفظ لکي چاهيو ته مٿي موجود گوگل بٽڻ پريس ڪري گوگل ۾ ڳولا ڪريو يا وري پنهنجي مواد کي مشهور سرچ انجن بنگ تي ڳوليو. ان کانسواءِ مواد متعلق وڊيوز، تصويرون پڻ ڳولي سگهجن ٿيون. هاڻي سنڌي ۾ وڪيپيڊيا ۽ فيس بوڪ تي آيل مواد کي پڻ ڳولي سگهجي ٿو. ان کان علاوه سنڌي زبان جي مشهور، جامع ۽ وسيع فورم سنڌ سلامت ڊاٽ ڪام تي موجود سمورو سنڌي مواد هن ايڪسٽينشن سان ڳولڻ هاڻي انتهائي آسان آهي. سنڌ سلامت سرچ انجڻ سنڌ سلامت ڊاٽ ڪام طرفان سنڌي ٻولي ذريعي عام سنڌين کي سهولت پهچائڻ جو اهم پروجيڪٽ آهي جيڪو سنڌي مواد کي مختلف سرچ انجن ۾ ڳولا کان پوءِ ان مواد کي سرچ انجڻس ۾ انڊيڪس ڪرڻ ۾ به فائيديمند ثا بت ٿيندو. گوگل ڪروم استعمال ڪندڙ ساٿي هتي ڪلڪ ڪري ايڪسٽينشن انسٽال ڪن فائرفاڪس براوزر استعمال ڪندڙ ساٿي هتي ڪلڪ ڪري ايڊان انسٽال ڪن اميد ته هميشه وانگر سنڌ سلامت جي هن پروجيڪٽ سان سنڌي ٻولي کي انٽرنيٽ ۾ ڳولڻ بلڪل آسان رهندو. ۽ ساٿين کي سنڌ سلامت جو هي قدم پڻ پسند ايندو. دوستن جي واڌو ڪاٽو تبصرن جو انتظار رهندو.
س سان سنڌ آهي، س سان سلامت آهي، س سان سنڌ سلامت آهي، س سان ئي رشيد جي سچائي آهي جنهن ”س“ واري اکر سان ظاهر ٿيندڙ هي پلگ ان انسٽال ڪيو۔ جيئن مالهي پنهنجي باغيچي ۾ ٻوٽا پوکي روز ان مان ڦُٽندڙ پنکڙيون ڏسي ۽ ڳڻي پيو خوش ٿيندو آهي تيئن رشيد به هي پلگ ان ٺاهڻ وقت روز انهي جي پيش رفت تي خوش پيو ٿيندو هو۔ مون کي ياد آهي ته رڳو اکر ”س“ وارو آئڪان ٺهرائڻ لاءِ هُن سنڌ سلامت جي جوڙي ابو واصف ۽ ابو زين کي ڪيترا دفعا انهي جا ڏيک تبديل ڪرائي ڪرائي اهو چونڊيو هو۔ شل رشيد ۽ سنڌ سلامت هُجن۔
سنڌ سلامت جا دوست سنڌ ۽ سنڌيت جي پرچار کي جاري رکندي پنهنجي عزم کي برقرار رکيو پيا اچن دعا آهي ته سندن اها جستجو هميشه جاري رهي سائين عبدالرشيد جن جي هي ڪاوش به قابل تعريف آهي کين لک شاباسون هجن جو پاڻ وقت ڪڍي پنهنجي قوم لاء ڪم ڪندا رهن ٿا۔
اوهان سڄڻن جا ٿورا ڪهڙا ڳائي ڪهڙا ڳايان۔۔ شل سدائين مُرڪندا ۽ مهڪندا رهو ۽ سنڌ سلامت جي سونهن اهڙي ريت وڌائيندا رهو۔۔
تمام بهترين ڪاوشون سنڌ سلامت جي پليٽ فارم تان شايع ٿيندڙ، هميشه جيان خراج تحسين جا مُستحق جيڪي هن ڪوششن ۾ پاڻ پتوڙين پيا. پر اُنهن مٿان اها به قومي ذميواري به ته سنڌي پٽيءَ جي ترتيب جيڪا سائنسي لحاظ سان سوچي، جاميٽري ۽ ٽرگناميٽريٰ کي ذهن ۾ رکي ٺاهي وئي هُئي ۽ مُڪمل آهي، جنهن کي ڪنهن پبلشر، اداري جي رُڪن يا غلط رڪارڊ ڏيندڙ اُستاد جي يادشات صحيح نه هُئڻ ڪري بي ترتيب ڪيو ويو آهي ۽ نوجوان جي ذهنن ۾ وڌو ويو آهي. اُها اصل حالت ۾ هُجي ۽ پبلشرن تي زور ڀريو وڃي ته اُها ڇاپين ۽ اُستادن تي ته اُها هٿ ڪري ياد ڪرائين ڇو جو قومون پنهنجي پُراڻي ورثي کي ئي ڳائينديون آهن ۽ فخر سان پنهنجي شناخت ڪرائينديون آهن ۽ اُهي ڌار روپ ۾ (جيئن هن سرچ انجڻ ۾ آهي) اضافي نواڻ کي ضرور پسند ڪنيون آهن پراصل جي ماڊيفڪيشن کي هرگز قبول نه ڪنديون آهن. پبلشرن کي ۽ اهڙن اُستادن ۽ ادارن جي ڪارڪنن کي ضد ڇڏي اهڙين غلطين کي به رورٽ ڪرڻ جي ڪوشش ڪجي. پُراڻو نصاب تعليم جنهن سنڌي ٽيلنٽ پئدا ڪيا، وري رائج ڪجي ڇو جو نئين نصاب هڻي هنڌ ڪيا آهن جنهن اڄ سنڌيت ۽ سنڌي ٻوليءَ جو ٻيڙو ٻوڙي ڇڏيو اهي. خمير ماني جيان ان جو مقدار ته گهڻو آهي پر طاقت جا اُهي جُزا ناهن ۽ کائڻ سان بيماريون پئدا پيون ٿين.