ذاتين جا نالا

• ذاتين جا نالا
  مري، مهندا، مرگهه، مـُـڇر، موچي، سوچي، للنگهه، ڀٽ، لـُـڪا، لورا، لنڊ، لاکا، ڦل، راها، رند، رازا، راجپوت، مور، پلنگ، ڇڄڙا، ڳهلڙا، بازيگر، دَبگر، ڪوڙڪـُـٽيا، ڪاسائي، ڪاشيگر، قاضي، ڪنڀار، ڪرمتي، ڪاند، ڪوجها، وڪيا، دايا، داسڙا، دُز، درزي، دهلار، اوٺار، ڍڪڻ، سورج، نڌو، رانٽا، لـُـڳڙ، ٽڳڙ، پاپي، پڃارا، پانڌي، پهنوار، سٽيا، سانگي، سامٽيا، ڪلوئي، جهانجهڻ، پيسڪ، مٽيجا، جوڳي، ڀوڳي، ڪاپڙي، ڪنوٽيا، ڪنچير، جوزا، چاڪي، چالڪا، چارڻ، چهواڻ، چانڊيا، چانگ، ملان، مزاري، مڱڻهار، مهتا، جويا، انصاري، بخاري، بخيل، سهتا، سامي، ساريجا، سگهڙ، شاعر، وينجهر، ڪـُـڙمي، ڪاٺ ٻانڀڻ، ڏيٿا، ڏنگڻا، ڏم، ڏِساور، ويسريا، وساڻ، واڍا، واهونداڻي، هنڱورا، هاليپوٽا، حـُـر، حجام، حاجاڻا، حبشي، هوت، هلالي، جماعتي، حملاڻي، حقير، هاشمي، هندو، حيدري، هچارا، حسيني، هوروالا، حبيباڻي، احمداڻي، اُڊيجا، عالماڻي، ابڙا، آجهڙيا، اعواڻ، اڇڙيا، آمڙا، آڌوتي، اوڏ، الکاڻي، آهيڙي، عمراڻي، آرائين، عربي، عامل، آسودا، بشير، بلالاڻي، بودلا، بنگالي، بزير، باگراڻي، بجير، بحراڻي، بٺارا، ڀنڀرا، بڊام، بلوچ، بوهڙ، بدوئي، ٻانڀڻ، ٻگهيا، ٻروچ، ٻاليشاهي، ٻوڙا، ٻتڙ، ٻٻر، ٻٽاڪي، ٻـُـرڙا،ٻوچڪ، ٻچڙا، ٻلال، ٻارڻ، ٻانهيپوٽا، ٻالچاڻي، ڀنگي، ڀورا، ڀوپا، ڀڏرا، ڀانڊار، ڀاڳيا، ڀاڻو، ڀٽا، تميم، تارڙا، تهنور، تنگواڻي، تاڪائو، طبيب، تجبا، توڪلي، تـُـرڪ، ترسيا، تماچي، تيوڻا، توائي، ٽـُـها، ٽنگڙي، ٽاپرو، ٽالپر، ٽهليا، ٽرڙا، ٽانوَرا، ٽپالي، ٽٽيهر، ٽوٻا، ٽـُـرڙ، ٽمڪيا، ٺڳ، ٺاٺارا، ٺيڪري، ٺـَـڪر، ٿهيم، ٿرڙا، ٿيٻا، ٿاريلا، ٿريا، ٿڙڪيا، پنڻا، پاريڙهي، پسيا، پورهيت، پخالي، پتافي، پاتڻي، پٺاڻ، پوڄارا، پچڪاريا، پاساري، پليجا، پارڪريا، پانڌي، پينگهر، پرهياڙ، پـُـنرا، پهوڙ، پـِـير، پوڙها، پارکو، پوٽر، جتوئي، جنڊاهوڙا، جکرا، جوڻيجا، جلباڻي، جاکرا، جاڙيجا، جـَـت، جروار، جاڳا، جابلو، جنڙا، جهنجهي، جهيجا، جوٺا، جناح، ڄٽ، ڄاموٽ، جهانگي، جهوٺا، جهانورا، جهلورا، سٿرا، ساڪي، سوڍا، سماباڻي، سرها، سنگهار، سهڙات، سردار، سروري، ساٽي، سوالي، سوٽهڙ، سناسي، سيد، سرها، سريوال، سانولا، ساڪرائي، سـُـلڇڻا، سواپهري، سولنگي، ساڌ، سپاهي، سنديلا، ساند، صوفي، سالڪ، ساڪي، سما، سومرا، سامونڊي، سوجهر، ديوان، دادلا، دودڙا، دَل، دلا، دِلير، دائودپوٽا، دَرس، دائيداڻا، درويش، دَهليا، دستي، داناهه، ڌماچ، ڌچڙا، ڌاريان، ڌرمائو، ڌوٻي، ڏنگڻا، ڏاڪر، ڏڦير، ڏيرا، ڏُهاري، ڏيٺارا، ڏهاڳي، ڏاتار، ڏوٿي، ڊيڄائو، ڊوها، ڊانڍي، ڊيڍ، ڊاڪو، ڊڳڙ، ڍاريجا، ڍليار، زليا، زَبرا، زَرداري، زئونر، زنگيجا، زبون، ظالم، ذاڪر، زيندپوري، راٺوڙ، رنگيلا، ريڍار، رشيداڻي، رُليا، ريٻاري، رئيس، رومي، راهوچا، رستماڻي، رامليا، رکڙا، شيخ، شوم، شٺي شديد، شاهاڻي، شر، شيدي، شاهوڪار، شورا، شنگهر، شرف، شتروان، غافل، غريب، غني، غلولا، غمگين، غفار، غدودي، خواجا، خارجي، خادم، حبيث، خشڪ، کودڙا، خميساڻي، خـُـدام، خليفا، خاصخيلي، خاطوبند، خاڪي، خالصا، خفخاني، ڦورو، فقير، فنائي، ڦودنا، فارسي، ڦرڪاريا، کوسا، کور، کٽي، کنڀات، کوڙا، کدڙا، کوکر، ڪولهي، ڪنڃر، ڪاريا، قيس، ڪوچڙا، ڪسبي، ڪپتيا، ڪاٺيار، ڪاتيار، ڪاٺوڙا، ڪاٺياواڙي، ڪچڪاڻي، ڪـُـلال، ڪاڇيلا، قادياني، ڪاڪيجا، ڪلهوڙا، ڪراڙ، ڪافر، قنبراڻي، ڪوراڙ، ڪپري، ڪاٻريا، ڪوڪڙي، قريشي، ڪهيري، ڪولاچي، ڪوڏيا، ڪڇي، ڪليري، ڪرستان، ڪسرَ، ڪاٽ، ڪـِـهر، ڪنڻاڻي، ڪميڻا، ڪيچي، ڪيريا، ڪـُـنريا، ڪنگال، ڪوهيارا، ڪنڊراهه ، گرڙا، گدودي، گدلا، گازي، گاڏيلا، گاروڙي، گوپانگ، گولا، گهٽڪا، گورکا، گهمراڻي، گولاڙا، گوسائي، گوساٽا، گبول، گودڙيا، گڏهر، گيدڙي، گڊا، گلاخور، لانگاهه، لاهوتي، لـِـشاري، لـَـلا، لوڊا، لنجواڻي، لاشاري، لليجا، لاکيار، للاڻي، لوهار، لطيفي، لاڙيچا، لابالي، ماڇي، مهاڻا، لوڻائي، مانڌريا، مڱڻهار، منگواڻا، مسلمان، مدواڻي، مشائخ، مسخرا، مورک، مزور، ملاڻا، مارو، منڇرا، مردود، مارواڙي، ماٿيلا، مستري، موالي، مهيري، مستوئي، مهراڻي، مـُـئا، مٺائين، مرڙاڻي، ميواسي، مصري، مري پوٽا، ميمڻ، ملاح، مسرق، مڪراني، مالهي، مجاور، مڱريا، نقرا، نوحاڻي، ناکئا، نظاماڻي، ناهيان، نهڙيا، نانوائي، نمازي، نل، نادان، نپٽا، نڀاڳا، نمٿول، ناسارا، نصيراڻي، نانگا، نامراد، نوناري، نازڪ، نانگراڻي، نبي، نالي مـِـٺا، نوتيار، نشئي، نودا، ناموَر، ناريجا، نوتڪاڻي، نونداڻي، وڏاک، وَرَڙَ، واسو، واپاري، ونگائي، وِلايتي، وَهرئا، ويراڳي، ورهاءَ، وانڊيار، ويڙهيچا، يهودي، يزيد، يوناني، يمني، ياجوج، ڏوڏا، ڏيڍا، ڏٻرا، ڊيشڪ، جمالي، جادوگر، جواري، جعفري، جڳسي، جويا، آتائي، اڳواڻ، اوٺا، اَباڻا، اوٺي، آنوَر، اُنڙ، بهشتي، بروهي، باقري، بنسا، بطال، روجهاڻي، راڌڻ، چنڙا، چوچڪ، چـُـهڙا، چالاڪ، ڇنبڙ، چنڊال، چوڌري، ڇـُـٽا، ڇلگري، ڇڇر، ڇڳير، کوهڙ، ٻوڙاڻا، ڀاٽيا، ساگهر، سونهرا، سميجا، سـُـها، سيال، سرڪاڻي، سک، سٺيا، سورنگي، لئونڪا، ڏيڀار، ساڏور، ڪيچي، گونگا، ناڪش، راهو، آريجا، لکيڙي، وينجهار، اوٺوال، سور، اُتيرا، پاڙهو، هيڪاندا، ڪلال، پاتا، چنڊ، ماڇڪ، بخاري، تيوڻا، جهانگڻا، مهر، ڏيڪل، سانگي، ڪـُـلا، گـُـجر، ستها، ڏيرا، ڪنيا، آريجا، ڪاڪئون، لنگها، مهر، بدُو، وَڳڻ، مارِي، ڪاوس، ڇاوس، ڪٿرا، ميهڙچ، جهانگڙا، ڪيمياگر، ڪان، ڪچالا، نصارا، سوهڙا، لهنگ، کاهوڙي، اوجڙ، پنهور، چاري، آريچا، ڪاڪا، شر، تـُـنيا، پلي، بربل، ويراڳي، ڪلر، خيرا، اوڍا، مذاق، مڱڻيجا، امر، نياڻا، فراش، کرڙ، ٻڪرار، ٻڏيا، ڌوڪي، رونجها، ڪر، سوداگر، ڪسريا، ڪانڌڙيا، تلوائي، تلائي، واڻيا، ساک، جوشي، وئونرا، جاڙا، چـَـنا، برهمڻ، راهوما.

 

واه سائين واه تمام سهڻي ونڊ آهي

 

سنڌ ۾ رهندڙ ذاتين جا نالا..

مري، مهندا، مرگهه، مـُـڇر، موچي، سوچي، للنگهه، ڀٽ، لـُـڪا، لورا، لنڊ، لاکا، ڦل، راها، رند، رازا، راجپوت، مور، پلنگ، ڇڄڙا، ڳهلڙا، بازيگر، دَبگر، ڪوڙڪـُـٽيا، ڪاسائي، ڪاشيگر، قاضي، ڪنڀار، ڪرمتي، ڪاند، ڪوجها، وڪيا، دايا، داسڙا، دُز، درزي، دهلار، اوٺار، ڍڪڻ، سورج، نڌو، رانٽا، لـُـڳڙ، ٽڳڙ، پاپي، پڃارا، پانڌي، پهنوار، سٽيا، سانگي، سامٽيا، ڪلوئي، جهانجهڻ، پيسڪ، مٽيجا، جوڳي، ڀوڳي، ڪاپڙي، ڪنوٽيا، ڪنچير، جوزا، چاڪي، چالڪا، چارڻ، چهواڻ، چانڊيا، چانگ، ملان، مزاري، مڱڻهار، مهتا، جويا، انصاري، بخاري، بخيل، سهتا، سامي، ساريجا، سگهڙ، شاعر، وينجهر، ڪـُـڙمي، ڪاٺ ٻانڀڻ، ڏيٿا، ڏنگڻا، ڏم، ڏِساور، ويسريا، وساڻ، واڍا، واهونداڻي، هنڱورا، هاليپوٽا، حـُـر، حجام، حاجاڻا، حبشي، هوت، هلالي، جماعتي، حملاڻي، حقير، هاشمي، هندو، حيدري، هچارا، حسيني، هوروالا، حبيباڻي، احمداڻي، اُڊيجا، عالماڻي، ابڙا، آجهڙيا، اعواڻ، اڇڙيا، آمڙا، آڌوتي، اوڏ، الکاڻي، آهيڙي، عمراڻي، آرائين، عربي، عامل، آسودا، بشير، بابلاڻي، بودلا، بنگالي، بزير، باگراڻي، بجير، بحراڻي، بٺارا، ڀنڀرا، بڊام، بلوچ، بوهڙ، بدوئي، ٻانڀڻ، ٻگهيا، ٻروچ، ٻاليشاهي، ٻوڙا، ٻتڙ، ٻٻر، ٻٽاڪي، ٻـُـرڙا،ٻوچڪ، ٻچڙا، ٻلال، ٻارڻ، ٻانهيپوٽا، ٻالچاڻي، ڀنگي، ڀورا، ڀوپا، ڀڏرا، ڀانڊار، ڀاڳيا، ڀاڻو، ڀٽا، تميم، تارڙا، تهنور، تنگواڻي، تاڪائو، طبيب، تجبا، توڪلي، تـُـرڪ، ترسيا، تماچي، تيوڻا، توائي، ٽـُـها، ٽنگڙي، ٽاپرو، ٽالپر، ٽهليا، ٽرڙا، ٽانوَرا، ٽپالي، ٽٽيهر، ٽوٻا، ٽـُـرڙ، ٽمڪيا، ٺڳ، ٺاٺارا، ٺيڪري، ٺـَـڪر، ٿهيم، ٿرڙا، ٿيٻا، ٿاريلا، ٿريا، ٿڙڪيا، پنڻا، پاريڙهي، پسيا، پورهيت، پخالي، پتافي، پاتڻي، پٺاڻ، پوڄارا، پچڪاريا، پاساري، پليجا، پارڪريا، پانڌي، پينگهر، پرهياڙ، پـُـنرا، پهوڙ، پـِـير، پوڙها، پارکو، پوٽر، جتوئي، جنڊاهوڙا، جکرا، جوڻيجا، جلباڻي، جاکرا، جاڙيجا، جـَـت، جروار، جاڳا، جابلو، جنڙا، جهنجهي، جهيجا، جوٺا، جناح، ڄٽ، ڄاموٽ، جهانگي، جهوٺا، جهانورا، جهلورا، سٿرا، ساڪي، سوڍا، سماباڻي، سرها، سنگهار، سهڙات، سردار، سروري، ساٽي، سوالي، سوٽهڙ، سناسي، سيد، سرها، سريوال، سانولا، ساڪرائي، سـُـلڇڻا، سواپهري، سولنگي، ساڌ، سپاهي، سنديلا، ساند، صوفي، سالڪ، ساڪي، سما، سومرا، سامونڊي، سوجهر، ديوان، دادلا، دودڙا، دَل، دلا، دِلير، دائودپوٽا، دَرس، دائيداڻا، درويش، دَهليا، دستي، داناهه، ڌماچ، ڌچڙا، ڌاريان، ڌرمائو، ڌوٻي، ڏنگڻا، ڏاڪر، ڏڦير، ڏيرا، ڏُهاري، ڏيٺارا، ڏهاڳي، ڏاتار، ڏوٿي، ڊيڄائو، ڊوها، ڊانڍي، ڊيڍ، ڊاڪو، ڊڳڙ، ڍاريجا، ڍليار، زليا، زَبرا، زَرداري، زئونر، زنگيجا، زبون، ظالم، ذاڪر، زيندپوري، راٺوڙ، رنگيلا، ريڍار، رشيداڻي، رُليا، ريٻاري، رئيس، رومي، راهوچا، رستماڻي، رامليا، رکڙا، شيخ، شوم، شٺي شديد، شاهاڻي، شر، شيدي، شاهوڪار، شورا، شنگهر، شرف، شتروان، غافل، غريب، غني، غلولا، غمگين، غفار، غدودي، خواجا، خارجي، خادم، حبيث، خشڪ، کودڙا، خميساڻي، خـُـدام، خليفا، خاصخيلي، خاطوبند، خاڪي، خالصا، خفخاني، ڦورو، فقير، فنائي، ڦودنا، فارسي، ڦرڪاريا، کوسا، کور، کٽي، کنڀات، کوڙا، کدڙا، کوکر، ڪولهي، ڪنڃر، ڪاريا، قيس، ڪوچڙا، ڪسبي، ڪپتيا، ڪاٺيار، ڪاتيار، ڪاٺوڙا، ڪاٺياواڙي، ڪچڪاڻي، ڪـُـلال، ڪاڇيلا، قادياني، ڪاڪيجا، ڪلهوڙا، ڪراڙ، ڪافر، قنبراڻي، ڪوراڙ، ڪپري، ڪاٻريا، ڪوڪڙي، قريشي، ڪهيري، ڪولاچي، ڪوڏيا، ڪڇي، ڪليري، ڪرستان، ڪسرَ، ڪاٽ، ڪـِـهر، ڪنڻاڻي، ڪميڻا، ڪيچي، ڪيريا، ڪـُـنريا، ڪنگال، ڪوهيارا، ڪنڊراهه ، گرڙا، گدودي، گدلا، گازي، گاڏيلا، گاروڙي، گوپانگ، گولا، گهٽڪا، گورکا، گهمراڻي، گولاڙا، گوسائي، گوساٽا، گبول، گودڙيا، گڏهر، گيدڙي، گڊا، گلاخور، لانگاهه، لاهوتي، لـِـشاري، لـَـلا، لوڊا، لنجواڻي، لاشاري، لليجا، لاکيار، للاڻي، لوهار، لطيفي، لاڙيچا، لابالي، ماڇي، مهاڻا، لوڻائي، مانڌريا، مڱڻهار، منگواڻا، مسلمان، مدواڻي، مشائخ، مسخرا، مورک، مزور، ملاڻا، مارو، منڇرا، مردود، مارواڙي، ماٿيلا، مستري، موالي، مهيري، مستوئي، مهراڻي، مـُـئا، مٺائين، مرڙاڻي، ميواسي، مصري، مري پوٽا، ميمڻ، ملاح، مسرق، مڪراني، مالهي، مجاور، مڱريا، نقرا، نوحاڻي، ناکئا، نظاماڻي، ناهيان، نهڙيا، نانوائي، نمازي، نل، نادان، نپٽا، نڀاڳا، نمٿول، ناسارا، نصيراڻي، نانگا، نامراد، نوناري، نازڪ، نانگراڻي، نبي، نالي مـِـٺا، نوتيار، نشئي، نودا، ناموَر، ناريجا، نوتڪاڻي، نونداڻي، وڏاک، وَرَڙَ، واسو، واپاري، ونگائي، وِلايتي، وَهرئا، ويراڳي، ورهاءَ، وانڊيار، ويڙهيچا، يهودي، يزيد، يوناني، يمني، ياجوج، ڏوڏا، ڏيڍا، ڏٻرا، ڊيشڪ، جمالي، جادوگر، جواري، جعفري، جڳسي، جويا، آتائي، اڳواڻ، اوٺا، اَباڻا، اوٺي، آنوَر، اُنڙ، بهشتي، بروهي، باقري، بنسا، بطال، روجهاڻي، راڌڻ، چنڙا، چوچڪ، چـُـهڙا، چالاڪ، ڇنبڙ، چنڊال، چوڌري، ڇـُـٽا، ڇلگري، ڇڇر، ڇڳير، کوهڙ، ٻوڙاڻا، ڀاٽيا، ساگهر، سونهرا، سميجا، سـُـها، سيال، سرڪاڻي، سک، سٺيا، سورنگي، لئونڪا، ڏيڀار، ساڏور، ڪيچي، گونگا، ناڪش، راهو، آريجا، لکيڙي، وينجهار، اوٺوال، سور، اُتيرا، پاڙهو، هيڪاندا، ڪلال، پاتا، چنڊ، ماڇڪ، بخاري، تيوڻا، جهانگڻا، مهر، ڏيڪل، سانگي، ڪـُـلا، گـُـجر، ستها، ڏيرا، ڪنيا، آريجا، ڪاڪئون، لنگها، مهر، بدُو، وَڳڻ، مارِي، ڪاوس، ڇاوس، ڪٿرا، ميهڙچ، جهانگڙا، ڪيمياگر، ڪان، ڪچالا، نصارا، سوهڙا، لهنگ، کاهوڙي، اوجڙ، پنهور، چاري، آريچا، ڪاڪا، شر، تـُـنيا، پلي، بربل، ويراڳي، ڪلر، خيرا، اوڍا، مذاق، مڱڻيجا، امر، نياڻا، فراش، کرڙ، ٻڪرار، ٻڏيا، ڌوڪي، رونجها، ڪر، سوداگر، ڪسريا، ڪانڌڙيا، تلوائي، تلائي، واڻيا، ساک، جوشي، وئونرا، جاڙا، چـَـنا، برهمڻ، راهوما​

 

ادا راجڙ ذات نا لڪي آهي

 

اهڙي سٽي ڄاڻ لا مهرباني

 

ادا پريا ذات رهجي وئي ڇا؟؟؟؟؟

 

ادا اسان به شايد نوان مسلمان ٿيا آهيون.

 

ڀا سنڌ ۾ ته ذاتيون گهڻن ئي طريقن سان سُڃاتيون وينديون آهن. هڪ واقعي جيڪا ذات آهي ٍجهڙوڪ قريشي، راڄپر ميمڻ ، شيّخ وغيره ۽ ٻيون ڪرت (ڪاروبار) وغيره جي حيثيت سان. جهڙوڪ موچي، سوچي، واڍا ڪاسائي.

ذات اُها جيڪا نسل جي شناخت سان هلي هُجي نه ڪري مهرباني ڪري ان کي ڇيد ڪريو ۽ ملائي نه لکو ٻيو ته جنهن دوست کي پنهنجي ذات جي تاريخ ۽ سنڌ ۾ وُجود خبر جي هُجي ته تفصيل ڏي.

 

سڄڻون ...

بيدل صاحب جي هي ونڊ پڙهي منهنجا ته ٺڪا نڪري ويا آهن ... ۽ ان ونڊ تي توهانجي واھ واھ ته بنھ حيرت ۾ وجهي ڇڏيو آهي.

جيتري منهنجي سوچ آهي ۽ منهنجي ڄاڻ آهي ته ذاتين جي حوالي ساڻ سائي بيدل صاحب ڪجھ تڪڙ کان ڪم ورتو آهي جو هيٺ ڏنل ذاتون گهٽ ۾گهٽ منهنجي لاءِ ته نيون آهن. تنهن کانسواءِ ڏٺو وڃي ته انهن مان ڪجھ ته ڪرت آهن. ڪجھ صفتون آهن ته ڪي وري گاريون به آهن... سو جيڪڏهن اهڙي ذات ڪو سڄڻ سڏرائي ٿو ته جس هجيس ....منهنجوذاتي خيال ته اهو آهي ته هيڏي بهترين جا (پليٽ فارم) تي اهڙو بنا تحقيق وارو مواد تحقيق ڪرڻ ۽ حوالي (ريفرينس) کانسوا نه ڏيڻ گهرجي ها ..... پاڻ هيٺيون ذاتون پڙهي ڏسو ته ڇا اهي سنڌ ۾ موجود ذاتون ٿي سگهن ٿيون ؟؟؟

پلنگ، بازيگر، درزي، سورج، پاپي، ملان، بخيل، سگهڙ، شاعر، واڍا، حجام، حبشي، جماعتي، حقير، هندو، حيدري، حسيني، بودلا، بنگالي، بدوئي، ٻوڙا، ٻٽاڪي، ڀنگي، ڀورا، تميم، طبيب، تجبا، توڪلي، پورهيت، پخالي، پـِـير، پوڙها، پارکو، سردار، سوالي، سانولا، سـُـلڇڻا، سپاهي،دادلا، دلا، دِلير، ڌوٻي، ڏاتار، ڊاڪو، ڊڳڙ، زبون، ظالم، ذاڪر، رنگيلا، رُليا، رئيس، شديد، شاهوڪار، غافل، غريب، غني، غمگين، خادم، خليفا، ڦورو، فقير، فارسي، کدڙا، ڪنڃر، ڪوچڙا، ڪسبي، ڪافر، ڪميڻا، ڪنگال، مشائخ، مسخرا، مورک، مزور، ملاڻا، مردود،موالي، مالهي، مجاور، نمازي، نادان، نپٽا، نڀاڳا، نانگا، نامراد، نازڪ، نشئي، ناموَر، واپاري، وِلايتي، ويراڳي، يهودي، يزيد، يوناني، يمني، ياجوج، ڏٻرا، جادوگر، جواري، جعفري، چالاڪ، چنڊال، چوڌري، هيڪاندا، مذاق،سوداگر،

 

يعني ستا اٿي جاڳ ننڊ نه ڪجي ايتري.

 

ادا بھترين معلومات آ پر ؟؟ ڀلائي به زات آ ھن سھڻي سنڌ ۾

 

بھترين را

 

تما

تمام سٺي ڪوشش آھي پر جيڪڏھن سنڌي الفابيٽ سان ھُجي ھا ت بھتر ھو

 

غفور رند صاحب! ڪُجهه سنڌي قوم تي رحم ڪريو! ڪيئن سُٺي ڪوشش آهي! هي ته چون چون جو مُربو آهي قوم ۽ ذاتين کي ڪرت سان ڪنفيوز ڪرڻ جي ڪوشش! ڪُجه حق ۽ سچ به چوندا ڪريو ۽ غلط کي غلط ۽ صحيح کي صحيح. سُهڻا سائين گُستاخي معاف. ڇا سوچي،موچي ڪوري، واڍا، رازا، حجام قومون آهن. ادا اهي گُذر سفر جا ڌندا آهن جيڪا ڪا به قوم اپنائي سگهي ٿي. مهرباني ڪري ليکڪ تي زور ڀريو ته قوم جي ذاتين ۽ ڌنڌن کي ڇيد ڪري لکي ۽ آئينده نسل کي ڪنفيوز ٿيڻ کان بچائي. اسانجي قوم کي اڳئي ڌارين قون سان گڏ ايندڙ درباري ليکڪن ڪنفيوز ڊ سنڌي تواريخ پنهنجي قبيلي تحت ڏئي ڪنفيوز ڪري ڇڏيو آهي.

ٻيو عرض ته هي مضمون پڙهندڙ دوست کي گهُرجي ته جنهن به سنڌي قوم جي ذات جو سنڌ ۾ اچڻ جو دئور ٿيو اُن جي وضاحت تواريخ جي حوالي سان به ڪن. جيئن سنڌ ۾ ٻاهرين مُلڪن مان اچي رهائش اختيار ڪرڻ وارن جي تواريخ به سمجهي سگهجي.

جهڙوڪ آئون ميمڻ قوم جي تواريخ هتي واضح ٿو ڪريان. ائين هر ذات جو هي مضمون پڙهندڙ پنهنجي سنڌ ۾ آمد جي تواريخ ٻُڌائي :

 

711ع ۾ جڏنهن يمن جا 72 خانه بدوش واپاري قبيلا برصغير ۾ واپار لاءِ نڪتا جن وٽ واپار لاءِ ريشمي ڪپڙو، گرم مسالا، ڪي خوشبوءِ هُيون ته جڏنهن هو ديبل جي ويجهو پُهتا ته سمنڊ جي ڌاڙيلن (قذاڪن) اُنهن تي حملو ڪري ڏنو ۽ سمورو نه صرف مال متاءُ لُٽيو پر اُنهن مسلمان واپاري خاندانن(72 واپاري خانا بدوشن) جي اهل اولاد کي سنڌ جي قابض حاڪم راجه ڏاهر کي وڪيو جيڪو غريب سنڌين کان ونگار جو ڪم وٺندو هو.

اهڙيءَ طرح انهن يمن جي مُسلمان عورتن، ٻارن ٻچن کي به قيد ڪري ونگار ورتي. حسن اتفاق سان انهن واپاري مُسلمانن مان هڪ جيڪو تارو هو لڪي ڇپي حجاج بن يوسف ڏي ويو ۽ اها مُسلمانن کي يرمغال ڪرڻ ۽ لٽڻ جي ڪهاڻي حجاج بن يوسف کي ٻُڌائي جنهن پهرئين ته راجا ڏاهر کي تنبيه ڪرڻ ۽ انهن مُسلمان فيلمين کي آزاد ڪرڻ لاءِ چيو جنهن نه مڃيو ته هُن پنهنجي ڀائٽئي مُحمد بن قاسم کي مُسلمان مقبوض فيملين کي آزاد ڪرائڻ لاءِ موڪليو جنهن وڃي مُسلمان فيملين کي آزاد ڪرايو ۽ تڏنهن کان سنڌ به بابل اسلام بڻي.

ياد رهي ته تواريخ انهن خانا بدوشن جي ذات نٿي واضح ڪري پر جيئن ته انهن مان ڪي پرهيزگار ۽ نمازي هُئا تن ونگار دوران اسلام جي پرچار به ڪئي ۽ گهڻن ئي هُندن ۽ ٻُڌازم وارن کي مُسلمان ڪيو جنهن جي ڪري اُهي (مومن) جي نالي (ذات) سان سڃاجڻ لڳا. انهن 72 خانه بدوش قبيلن کي جڏنهن آزادي ملي ته هڪ طبقو سنڌ جي ماڻهن جي مُحبت ۽ پيار ڏسي اُتي ئي رهجي ويو ۽ اُتي جي زبان ۽ ڪلچر اپنائڻ لڳا.

جيڪي هندو اُنهن جي تبليغ جي ڪري مُسلم ٿيا اهي به مومن سڏجڻ لڳا. ۽ ٻيا واپاري مُسلم قبيلا جيئن ته واپار سانگي نڪتا هُئا اُهي برصغير يعني هُندستان جي ٻين علائقن ڏانهن نڪري پيا جهڙوڪ ڪاٺياواڙ، هالار، ڪڇ، اوک وغيره .

تواريخ گواهي ڏي ٿي هندن ۾ ٻن قسمن جا هندو هُئا هڪ اوچي ذات جهڙوڪ برهمڻ، کتري وغيره ۽ ٻيا گهٽ ذات وارا جهڙوڪ، ڀيل، باگڙي، وغيره. اُهي هندو جڏنهن مُسلمان ٿيا ته انهن اهو تفاوت مُسلم ٿيڻ باوجود برقرار رکيو جهڙوڪ جڏنهن اوچي ذات وارا مُسلمان ٿيا ته انهن به عرب مُسلمانن جي مُحبت ۾ پاڻ کي مومن سڏرايو ۽ جيڪو ننڍي ذات وارا هندو مُسلمان ٿيا انهن کي شيخ چيو ويو. سگهوئي اُهي عرب مُسلمان جيڪي واپار سانگي سنڌ ڇڏي هلي ويا هُئا سي واپس ورڻ لڳا ۽ سنڌ ۾ رهجي ويا، جيڪي سنڌ ۾ رهيل هُئا اُهي پوءِ سنڌي مومن ۽ جيڪي هندستان جي جنهن به علائقي مان واپس وريا اُهي يا ته ڌنڌي يا علائقي جي نالن سان سُڃاڻجڻ لڳا جهڙوڪ ڪاٺياواڙي مومن ، ڪڇي مومن، اوکائي مومن، هالارري مومن وغيره.

جڏنهن1883ع ۾ برطانوي انگريز سنڌ تي قابض ٿيو ته اهو مومن لفظ کي صحيح نه اُچاري سگهيو ۽ مومن کي ميمن يا ميمڻ چوڻ لڳو ۽ اهو لفظ آڪسفورڊ جي ڊڪشنري ۾ به اسپيل ايم.اي. ڊبل ايم. اون (ميمون) ۽ مطلب ۾ دولت وارا، دولت جا پُڄاري وغيره سان شامل ٿي ويو جيڪو گهٽ لفظن جي استعمال سان انگريزيءَ ۾ميمن ۽ سنڌيءَ ۾ ميمڻ پئجي ويو. ان مان ثابت آهي ته جڏنهن سنڌ بابل اسلام بڻيو ته هتي جا رهائشي هڪ واڻيا (هندو) ٻيا عرب مُسلمان (پوءَ سڏجندڙ ميمڻ) هندُن جي اوچي ذات وارا (سنڌي ميمڻ) ۽ هيٺئين ذات وارا (شيخ) قومون هُيون. جيڪي اصلي ۽ اوريجنل سنڌي آهن.

باقي ٻيون ذاتيون جيڪي سنڌ ۾ مرج ٿيون اوهي اُنهن سنڌ تي ڪاه ڪرڻ وارن جون آهن جيڪي پوءَ هتي جا رهائشي ٿي ويا ۽ پنهنجي علائقي جي ڪلچر کي به سنڌ جي ڪلچر ۾ مڪس ڪري ويٺا.

 

يقينن سنڌ جي اصلي مالڪ قومن ۾ غير مُسلم واڻيا۽ واڻين مان ڦري مُسلم ٿيندڙ (ميمڻ واڌو شيخ) آهن ۽ ٻيا جيڪي به آهن يا ته سنڌ تي ڪاهه ڪندڙن سان گڏ آيا يا پو پناهگير ٿي آيا ضرور هُئا پر پنهنجي نسل جي واڌ آڻي ، هتي جي لوڪل ۽ سنڌ جي اصل مالڪن جي عاجزي، امن پسندي، مهمان نوازي ، مُحبت ڏسي هُو سنڌ ۾ ئي رچي وسي ويا حالانڪه جي ڏسجي ته اُنهن جي پنهنجي زمين به هُئي، اُنهن جي پنهنجي هڪ زبان به هُئي ۽ ڪلچر به هو، رهڻي ڪهڻي جو جُدا جُدا طريقو پر اُهو سڀ ترڪ ڪري ما سوا عادت جي، هو اڄ تائين سنڌي سڏجن پيا ۽ سنڌ سان ئي وفادار رهيا آهن ۽ سنڌي سڏجرائن پيا ۽ سنڌ جو هر درد سندن درد رهي ٿو ۽ هاڻ سنڌ لا ئي ڪُسجن پيا. ما سوا سوا اهڙن پناهگيرن جي جيڪي اڄ به پاڻ کي سنڌ ۾ ڪثرت اولاد پئدا ڪرڻ ۽ زندگي ڀر هتي رهڻ جي باوجود، سنڌي نه پر مُهاجر سڏائين ٿا. ۽ پاڻ کي اڪيلو ڪريو ويٺا آهن جنهنڪري هو اڄ به ويڳاڻا آهن حالانڪه اُنهن کي به ٻين پناهگيرن وانگر، جيڪي ايران کان آيا، مصر کان، عرب مُلڪن کان، آفريڪا وغيره کان ڏسي پاڻ ۾ تبديلي آڻڻ گهُرجي ها ۽ سنڌ ۾ مرج ٿي وڃڻ گهرجي ها ۽ اکيون ٻوٽي ٻين پناهگيرن وانگر سنڌ جي مُفادن کي پنهنجو مُفاد سمجهن ها ۽ سنڌي سڏجن ها ۽ اهائي سندن غلطي آهي.

رهي ڳالهه ته هو هندستان کان آيا آئون اها ڳالهه نٿو مڃان اُن ڪري جو هي سنڌ به هندستان جو ئي حصو حوئي ٻين صوبن ۽ علائقن جيان، ڀلا هڪ شهر يا علائقو ڇڏي به ڪو پناهگير ٿئي ٿو ڇا. رهي اڙدو زبان جي ڳالهه ته اھها ته هُئي ئي رابطي مُختلف ٻولين وارن جي زبان نه ڪه ڪنهن جي مادري زبان ته انهن جو اهو منتق ته اڙدو ڳالهائيدڙ سنڌي اهو به غلط آهي ڇو جو اڙدو مُهنجي لا به رابطي جي زبان آهي، ڀلا جي اڳتي سوچجي ته سنڌي وري ڪهڙي زبان ان جي الفابيٽس به ته انگريز سرڪار ئي ٺهرائي هُئي.

جي ڳالهايون هندستان تي ته تواريخ گواه آهي ته هندستان هندس مان نڪتو آهي ۽ هندس سنسڪرت زبان جو لفظ آهي جنهن جو مطلب ئي آهي انڊس ۽ انڊس ته سنڌ ۽ مهراڻ آهي، هندس فارسي ڳالهائڻ وارا چوندا هُئا انڊس رور کي نه ڪه اهو رُڳو هندُن جي ڪري ان تي هندس جو نالو پيو. ڀلا جي پيو به ته ظاهر آهي ته وادي مهراڻ،(انڊس ويلي) يا اندش رور (سنڌو ندي) جي ارد گرد مُسلمان ته ڪونه رهندا هُئا اُهي هندو ۽ ٻُڌ ڌرم جا پُڄاري ته هُئا پو کڻي 711ع کان انهن هندن اسلام قبول ڪرڻ شروع ڪيو ان نسبت سان پُراڻو فارسين جو اُچاريل لفظ هندس (سنڌو) غلط به ته ناهي. اها ڳالهه ته آهي نه هندستان تي عربن ۽ فارسين جو اثر رسوخ ته ٿي چُڪو هو تڏنهن ته الاهين پُراڻن سنڌي عالمن فارسي ۽ عربي زبان سکي هُئي.

اڄ به الاهي سنڌي خاندان پاڻ کي ايران، عرب ۽ مصر آفريڪا وغيره جي حوالي سان پنهنجي ابن ڏاڏن جو ذڪلر ڪندي ڏسڻ ۾ ايندا جهڙوڪ عباسي عرب کان ته شاه وئعيره ايران وغيره ڪي عرب کان به. جيئن ته سنڌ ۾ وسندڙ قومون ٻاهران ئي آيون ان ڪري اُنهن جي ڊي.اين.اي مان به ضرور خبر پوندي ته هو اصلي ڪٿي جا آهن ها باقي جهيڙن جهٽن، ڌاڙيل گيري وغيره جهڙين جبليتن مان به ٿورڙو اندازو لڳائي سگهجي ٿو جيڪي سنڌي جون خصلتون ۽ عادتون هرگز ناهن ان ڪري جو اصلي سنڌي (واڻيون، ميمڻ ۽ شيخ ) توهان کي ڪڏنهن به جهيڙي جهٽي يا اهڙي ڪنهن اڻ ظلم ، ڏاڍ يا وڻت واري عادت ۾ نه ڏٺو هوندو ۽ هو امن پسند شهري ۽ ڪاروباري هوندو.

جتي احتصال جي ڳالهه آهي ته سنڌ ۾ ته هوئن ئي هر شريف ۽ غريب ذات وارن جو احتصال مُسلسل آهي نه ڪي رُڳو پناهگيرن (مُهاجرن) جو. جيڪو وڏيرن، جاگيردارن، ڀوتارن طرفان آهي حالانڪه اُهي به سنڌي ئي آهن . جتي نوڪرين ، تعليم ۽ اهم عهدن جي شڪايت آهي ته اُهي به ڀوتار ۽ وڏيرا پاڻ ۽ پنهنجي اولاد ۾ ورهايو ويٺا آهن ويچارو غريب ۽ ميرٽ سنڌي ته بلڪل محروم آهي ۽ ڏسجي ته مُقابلي ۾ پناهگيرن (مُهاجرن) وٽ هر سڻڀ ڀريو عهدو، گهڻ ڀاڱي نوڪريون اعلي تعليم ۽ ٻيون سهولتون عام غريب سنڌي جي مُقابلي ۾ گهڻيون آهن پو به ها گهوڙا آهي ۽ غريب سنڌي اڃا به صبر ۽ شُڪر سان جيئي پيو. پو پناهگيرن (مُهاجرن) کي به گهُرجي ته پاڻ کي سنڌي سڏائي ۽ ٻين مرج ٿيندڙ سنڌين جيان سنڌ جي مُفادن لا جيئي ڇو هاڻ انهن جو رهڻ مرڻ جيئڻ هاڻ سنڌ سان ئي آهي ۽ هو اها جُداگانا شناخت رکي پاڻ ئي اڪيلو ڇو ٿو ڪري. ائيم ڪرڻ سان سندن ئي نقصان آهي ۽ پاڪستان ٻين صوبن ۾ به انهن جُداگانا سوچن ڪري سنڌي جي ڀيٽ ۾حقارت سان ڏٺو ٿو وڃي ۽ نشانون به بڻجن ٿا. شال ڪه اها ڳالهه کين سمجهه ۾ اچي ۽ ته سنڌ جي اصلي مالڪن واڻين، ميمڻن ۽ شيخن کان علاوه جيڪي به ٻيون قومون هتي آهي سي به انهن وانگر ئي پناهگير هُيون.

 

سائين انجنئير صاحب

ڪافي ڏيهاڙن کان توهان جون تحريرون پڙهندو آيو آهيان. جنهن ۾ توهان جو وڏي ۾ وڏو مقصد موجوده سنڌي الفابيٽ کي هر حال ۾ پراڻي عربي واري الفابيٽ ۾ مٽائڻ جا جتن پڙهندو رهيو آهيان. جڏهن ته پهريان واري الفابيٽ ۽ هاڻ واري الفابيٽ جو فرق/ڇيد ان کان پهريان فني طور (Technical) تي واضع ڪري چڪو آهيان. ٿي سگهي ٿو ته توهان ان کي سمجهي نه سگهيا هجو ان لاءِ ورائي ورائي ان بابت کي توهان تحريرون ڏيندا رهو ٿا پر اڄ ته توهان ڪمال ڪري ڇڏيو آهي.


اختلاف هئڻ کانسواءِبه ڪڏهن توهان کي ڪا موٽ نه ڏني اٿم پر اڄ توهان موٽ ڏيڻ تي مجبور ڪري ڇڏيو آهي. ”سنڌ“ ۽ ”هند“ لفظ تاريخ ۾ ڪڏهن ٻڌو هوندو توهان سو ڪنهن مريخ يا اطارد تاري جو نالو ناهي پر ٻن الگ الگ ملڪن جا ٻه الگ الگ نالا آهن جڏهن ته توهان سنڌ کي هند جو حصو سڏي تاريخ ئي مٽائي ڪم ئي پورو ڪري ڇڏيو. لڳي ٿو ته توهان تاريخ جي معاملي ڪجھ گهٽ پتوڙيو آهي. توهان جي ڄاڻ لاءِ عرض ڪندو هلان ته تاريخ ۾ سنڌ ڪڏهن به هند هو حصو ناهي رهي ۽ خود هاڻوڪو هندستان توڙي پاڪستان وارو پنجاب ، ڪي پي ڪي ، افغانستان ، ۽ ايران جا ڪجھ حصا سنڌ جو حصو رهيا آهن اها ٻي ڳالھ آهي ته توهان جي نظر ۾ انهن جو ذڪر اچڻ رهجي ويو آهي. ڇا توهان ٻڌائي سگهندا ته موئن جو دڙو ڪهڙي ميمڻ يا شيخ جو اڏايل آهي ؟؟؟


سائين منهنجا ميڊيا جا ماڻهو ٿي توهان جيڪر اهڙا هاڃا ڪندا ته پوءِ توهان ۾ ۽ انهن ڪاسبي تاريخدانن رقم ڪندڙن ۾ ڪهڙو فرق رهجي ايندو جيڪي ظالم ۽ بي حيا بادشاهن کي وڏا بهادر ۽ بي باڪ انسان ڪري لکندا رهيا آهن ؟؟؟ ڇا توهان کان عباسي ، ايراني ، عربي، مغل بادشاهن جي تواريخ رقم ڪندڙ مورخ وسري ويا آهن يا انهن کي ڄاڻي واڻي نظر انداز ڪري رهيا آهيو. سنڌ اصل کان پنهنجو هڪ الگ ۽ بي باڪ وجود رکي ٿي ۽ الله رب العزت چاهيو ته سنڌ سدا سلامت رهندي ايندي.


سنڌ دراوڙ دور (Dravian Age) کان اڄ تائين هڪ عظيم وجود رهي آهي. ڪٿان جا ميمڻ ۽ ڪٿان جا شيخ سائين ؟؟؟ مونکي توهانجي هندوستان تي شڪ ٿو ٿئي ته ڪٿي اها سنڌ جو حصو نه رهي هجي جو پاڻ چئو ٿا ته انڊس ئي سندس نالي جو متن آهي. توهان ته 5000 سال پراڻي سنڌي ٻولي کي انگريزن پاران ٺهرائي ڇڏيو آهي ته پوءِ جيڪا ٻولي ميسوپوٽوميا کان به اڳ جي مڃي ٿي جيڪا موئن جي دڙي جي ٿاون ۽ ٺهڪرن تي اُڪريل آهي، جنهن جو ڇيد سائين مرحوم محترم سراج الحق صاحب ڪيو آهي اها ڪهڙي ۽ ڪٿان جي ٻولي آهي ؟؟؟؟


توهانجي جي ڄاڻ لاءِ ڪجھ ڪتاب هت رقم ڪري رهيو آهيان. مهرباني ڪري انهن کي پڙهو ۽ سنڌ جي وجود کي تسليم ڪيو. ناهي خبر ته ڪهڙن يارن جا ذاتي مفاد وارا ڪتاب پڙهي توهان اهو انداز اختيار ڪيو آهي جو سنڌ کي هند جو حصو سڏو پيا....


سنڌ صدين کان 1975 (Sindh Through the Centuries)by Hameed Khuro

سنڌ (هڪ جائزو) 2 واليم (Sindh, A General Introduction) by H.T Lambrick 1964

سنڌ گزيٽئير (Sindh Gazetteer )

سر چارلس نئپير ۽ سنڌ (Sir Charles Napier and Sind)

سنڌ ، مسلمانن جي فتح کان اڳ (Sindh, Before the Muslim conquest)

اوائلي سنڌ جي تصوير (Glimpse of Ancient Sindh)

آرين جي ڪهاڻي (The Aryan Myth)

قديم سنڌ ( ڀيرو مل مهر چند)

مڪلي نامو (راشدي صاحب جو)

تحفته الڪرام (مير علي شير قانع)


منهنجو توهان کي نماڻو عرض آهي سائين ته ڪجھ به لکڻ کان اڳ ان جي گهٽ ۾ گهٽ تصديق ته ڪيو اهو سچ به آهي يا نه بس ڪاپي پيسٽ وارو ڪم ڪيو پيو وڃي اهڙي طرح ته هن فورم جو نج مقصد ئي درهم ڀرم ٿي ويندو. اسان هت انڪري گڏ ناهيون ته مان چارڻ آهيان ۽ ٻيو ڪو ميمڻ آهي پر ان ڪري گڏ آهيون جو اسان سڀ هڪ عظيم وجود سنڌ امڙ جو حصو آهيون. ان ڪري جو لکو ٿا ان تصديق ته ڪيو.

 

سائين اها مُهنجي عزت افزائي جو اهميت نه ڏيندي مُهنجا آرٽيڪل پڙهي ۽ پسند نه ڪني يا نه چاهيندي به توهان مجبورن مُهنجي آرٽيڪلس تي ڪامينٽ ڏيو ٿا ۽ مُهنجو اظهار خيال آزادي جو حق تسليم ڪريو ٿا. حالنڪه مان هڪ ڪيوڙي ڇا حيٿيت رکي سگهان ٿو توهان مان ڏنو هڪ دفعو ٻيهر مهرباني ۽ اميد ته اسانجي اصلاح به ڪندا ويندا.
سائين تفصيل ۽ وقت ڪڍي اوهانجي مضمون جو جواب ڏيڻ به لازمي آهي توهانجي الاهين ڳالهين صداقت به آهي ۽ انڪار نٿو ڪري سگهجي ۽ نئي ڪو آئون تاريخدان آهيان پر جيڪي آرٽيڪل سامهون اچن ٿا ته لازمي اُن جي اڀياس ڪري سمجهه ۾ نه اچڻ وارين شين جو پُڇاڻو ضرور ڪندو آهيان ته جيئن آئون به ڪُجهه سکي وٺان جيڪو نيوٽرل لکت ۾ هُجي نه ڪڪنهن ماحول ۽ انوائرنمينٽ تحت.

بِيشڪ موئن جي دڙي جي تاريخ به پُراڻي، بيشڪ اُن تي اُن دئور ۾ استعمال ٿيل اُکريل لفظ به پُراڻا، بيشڪ 7000 هزار سالن جي انڊس سولائيزيشن به پُراڻي بيشڪ اُن ۾ عربي رسم الخت يا هندي رسم الخت به نه هُئي، بيشڪ اُن وقت ميمڻن ۽ شيخن جو وُجود به نه آيو باقي 711ع کان پو ته ٿيو. هاڻ توهانجي ڳالهه سمجهڻ چاهيان ٿو ته جيڪي موئن جي دڙي مان اُکريل لفظ مليا آهن تا چا اُهي سنڌي آهن. ڇا اُن زماني ۾ جڏنهن انڊس سولائيزيشن هُئي سنڌ نالي ڪو لفظ هو، جي اُڪريل آهي ۽ ڪهڙي زبان ۾ اُڪريل آهي مهرباني ٿي سگهي ته اهو ضرور سمجهائجو ته اهو سنڌ لفظ ڪڏنهن کان استعمال ٿيو.
آنون ته پڙهندو ۽ سمجهندو اچان ته اڄ جي سنڌي قوم ، 7000 سال پُراڻي انڊس سولائيزيشن جي ڪري پئي سڏجي ۽ اُهو به تڏنهن ته انڊس رور (سنڌو) جي ٻنهين ڪنارن ڀرسان پاڻي ۽ ايگريڪلچر جي ڪري قومون رهنديون هُيون جيڪي دريا جي پاڻي جي مُوڙ سان پاقڻ به مُڙنديون رهنديون هُيون ۽ اُهي اڄ جي سنڌ ته محدود ڪون هُيون. چون ٿا ته تبت، پورو هندستان، ڪشمير، افغانستان، غرض ته جتي سنڌو ندي (انڊس رور جا ڪنارا هُئا قومون لڏ پلاڻ شروع ڪنديون رهنديون هُيون ۽ چون ٿا ته ائين ئي ٻولين ۾ به ڦير ڦار ٿيندي رهي، مٿي وڪي پيڊيا جي لنڪ ۾ تفصيل به آهن تصديق ڪريو ته ڇا غلط آهن.
باقي تفصيل هن لنڪس ۾ آهي جي فلٽر ٿئي ته مهرباني، جن ڪتابل جا حوالا ڏنا اٿو پڙهڻ لاِ وقت طلب آهي جي ڪُجهه تفصيل شيئر ڪريو ته سُٺي سمجاڻي ٿي ويندي ۽ سڀني ڪتابن کي گڏي هڪ جامع ۽ واحد تاريخي ڪتاب تيار ٿي ويندو.

باقي رهي ڳالهه سنڌي الفا بيٽس جي ترتيب جي جيڪا هن ريت آهي

ته سائين ان ۾ ضد جي ڪهڙي ڳالهه آهي جيئن انگن جي ترتيب نٿي بدلائي سگهجي ته الفابيٽ جي ترتيب خوامخواهي ڇو بدلائجي ۽ اُن لا خوامخواه جا ان لاجيڪل دليل ڇو ڏجن . سمجهڻ گهُرجي ته ڪن اُستادن ۽ شاگردن يا ڇاپي خاني جي لکڪن کي 52 الفابيٽس ته ياد هُئا پر ترتيب ياد نه پئجي سگهي ۽اهي الفابيٽس ترتيب سان ياد نه اچڻ ڪري اڳيان پويان لکيا ويا۽ جيڪا غلخ ترتيب آهي اُها به عربي ۽ جيڪا اصلي ترتيب اُها به عربي. اها ڳالهه سمجهه ۾ نٿي اچي ته آخر عربن کان اسانجي جه دوستن کي اها چڙ ڇو آهي، جڏنهن ته اسلام هليو به مُحمد عربي جي مڪي مديني مان ظاهر آهي صحيح اسلام ۽ سندون حديثون اُتان ئي ته ملنديون، باقي علائقا ته باغي ٿي عرب ڇڏي چُڪا هُئا يا مُسلمانن ۾ ڦڙڦوٽ وجهڻ جي شڪن ۾ انهن ڪوڙن نبين کي مڪو مدينو ڇڏڻو پيو هو. ڇسمجهائي سگهندا ته سنڌ جي ڪلچر، تهذيب، تمدن، رواين، حوالن جي ترجماني سنڌ ڪني يا چين، جاپان، آمريڪا، ڪئناڊا بِسۡ سنڌي اُتي به رهن ٿا. اڄ ڪلهه ۽ خاص طور تي عربن کي به گهڻو ٽارگٽ ٺاهيو پيو وڃي ۽ ٺاهڻ وارا به ڪي ڳُجها ڪونه آهن ۽ مطلب به واضح آهي. سائين دين مُحمدي (صلي الله عليه وسلم ته عرب مان ئي شروع ٿيو هو نه ڪه مصر، فارس يا ٻي اهڙي ڪنهن مُلڪ مان، بيشڪ دين پرائڻ وارا اُتان مڪي مديني ضرور آيا هُئا. خدار هر شي کي عرب مخالفت ۾ نه وٺو.

 

تڏنهن ته هن مضمون ۾ مون چيو آهي ته هر سنڌي پنهنجي تواريخ ٻُڌائي ته سنڌ سان ڪڏنهن کان لاڳاپيل آهي اسان به ته ڏسون ته 7000 سان کان سنڌ ۾ سنڌ جون هلي اچڻ واريون ڪهڙيون ذاتيون آهن ۽ اهي اڄ به سنڌ جي اصلي ذات ۾ سڏجن ٿيون.