اڄوڪي ڏينهن 15 جون تي جنم وٺندڙ ۽ وڇڙندڙ مشهور شخصيتون جنم ڏينهن: 15 جون 1895ع شاعر غلام احمد نظامي (لاڙڪاڻو) جي پيدائش جو ڏينهن آهي. 15 جون 1916ع شاعر هري دلگير (لاڙڪاڻو / عادلپور) جي پيدائش جو ڏينهن آهي. 15 جون 1916ع اردو جي ناليواري اديب، محقق ۽ نقاد پروفيسر ابو الليث صديقي جي پيدائش جو ڏينهن آهي. 15 جون 1919ع سياستدان غلام شبير رضوي جي پيدائش ٿي. 15 جون 1920ع شاعر ڪنعيا لال ڪن (سکر / بمبئي) جي پيدائش ٿي. 15 جون 1927ع اردو جي مشهور ليکڪ ۽ شاعر ابن انشاء جو جنم ڏينهن آهي. 15 جون 1929ع شاعر جمال الدين جمال جي پيدائش ٿي. 15 جون 1929ع سياستدان ڄام قرارالدين جي پيدائش ٿي. 15 جون 1930ع شاعر حسن علي شاه نياز (نوابشاهه) جي پيدائش جو ڏينهن آهي. 15 جون 1934ع ليکڪ هولا رام حاسيجا جي پيدائش ٿي. 15 جون 1946ع ليکڪ منير احمد چنا جي پيدائش ٿي. 15 جون 1946ع شاعره ۽ ليکڪا آپا مريم مجيدي جو جنم ڏينهن آهي. 15 جون 1954ع صحافي جمال لغاري جو جنم ڏينهن آهي. 15 جون 1954ع اداڪار گوپال کيماڻي (ناگپور) جي پيدائش ٿي. 15 جون 1957ع اداڪار ڪشور لالواڻي (ناگپور) جي پيدائش جو ڏينهن آهي. 15 جون 1958ع اداڪار ڪشنچند پريمي جي پيدائش ٿي. 15 جون 1959ع ليکڪ حبيب ڏيرو (ميهڙ) جو جنم ڏينهن آهي. 15 جون 1961ع شاعر حافظ نظير عباسي جي پيدائش ٿي. 15 جون 1965ع شاعر ، ليکڪ ۽ اديب منٺار سولنگي جي پيدائش ٿي. 15 جون 1968ع صحافي هاشم واڍيلا جو جنم ڏينهن آهي. 15 جون 1983ع ليکڪ عبدالغفار ملڪ (دادو) جو جنم ڏينهن آهي. 15 جون 1989ع شاعر حبيب لغاري جو جنم ڏينهن آهي. وڇوڙو: 15 جون 1922ع شڪارپور جي قاري محمد هارون جو انتقال ٿيو. 15 جون 1925ع سچل سرمست جي سجاده نشين سخي قبول محمد فاروقي جو انتقال ٿيو. "سنڌ جي واقعاتي تاريخ-(15 جون)- ڊاڪٽر درمحمد پٺاڻ جي تحقيق". 15.6.1836 پاٽينجر پنهنجئ سرڪار کي خط لکي ٻڌايو ته هن مير نورمحمد خان کي سنڌ ۾ برٽش ايجنٽ جي دفتر قائم ڪرڻ جي گذارش ڪئي آھي, هاڻي سندس جواب جو انتظار آھي. هو وڌيڪ لکي ٿو ته مير رستم خان سان خط و ڪتابت ٿي آھي ۽ اوهان اجازت ڏيو ته سرڪار پاران کيس سوکڙيون پاکڙيون موڪلي ڏيان. 15.6.1857 سنڌ ۾ جتي جتي ميونسپالٽيون هونديون هيون, اتان جا ضلعي عملدار انھن جون ساليانيون رپورٽون سنڌ جي ڪمشنر ڏانھن موڪليندا هئا. اهي رپورٽون مکيه شهرن جي ترقياتي ۽ سماجي تاريخ تي اهم معلومات ڏين ٿيون. انھن رپورٽن جي آڌار تي ميونسپالٽين جي مستند تاريخ لکي سگهجي ٿي. اڄ حيدرآباد جي ڪليڪٽر حيدرآباد ميونسپالٽئ جي سالياني رپورٽ ڪمشنر کي ڏياري موڪلي. 15.6.1861 فرنگي سرڪار ميجر گولڊ سمڊ کي مڪران جي ساحل جي سروي ڪرڻ جو ڪم ڏنو ۽ هن اهو پورو ڪري ورتو. هن جي سروي رپورٽ مڪران جي سياسي, سماجي ۽ اقتصادي تاريخ جو هڪ اهم دستاويز آھي. 15.6.1918 ڪرمنل انٽيليجنس جي ڊائريڪٽر انگريز سرڪار کي اطلاع ڏنو ته سنڌ ۾ اهو اڦواه زور پڪڙي رهيو آھي ته ايران حملو ڪرڻ وارو آھي. ان جو نتيجو هي نڪتو آھي ته ڊپ ۾ گهڻا هندو سنڌ مان لڏي رهيا آھن. 15.6.1920 شڪارپور ۾ ”شڪارپور سٽيزنس ائسوسيئيشن“ نالي سان هڪ فعال سماجي تنظيم هوندي ھئي. اڄ ان جون چونڊون ٿيون ۽ نئين باڊي هن ريت چونڊجي آئي: ديوان وشنداس ڄيٺملاڻي (صدر), سيٺ گهنشامداس راجپال (مئنيجنگ ڪميٽئ جو چيئرمن) ۽ بلونت سنگ ليکارام (سيڪريٽري) 15.6.1951 راولپنڊي سازش ڪيس ۾ اڄ ليفٽيننٽ ڪرنل صديق راجا ۽ ميجر خواجا محمد يوسف سلطاني گواهن طور پيش ٿيا. 15.6.1992 ٽنڊو بهاول واري قهري ڪاروائئ ۾ 9 ڄڻا بي گناه ڳوٺاڻا ماريا ويا. انھئ حوالي سان اڄ حيدرآباد ڇانوڻئ جو جنرل آفيسر ڪمانڊنگ بدلايو ويو. حواله: ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ روزانه ڪاوش انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا وڪيپيڊيا سنڌ سلامت ڊاٽ ڪام
غلام احمد نظامي صاحب جو جنم ڏينهن آهي . تحرير: محمد عثمان ميمڻ صاحب ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ۽ ﺗﻬﺬﻳﺒﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ۾ ڏﺳﺒﻮ ﺗﻪ ﻻڙڪﺎﮢﻮ ﺋﻲ ﺍﻫﻮ ﺧﻄﻮ ﺁﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺩﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻮ ﺩڙﻭ ﺟﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻫﻦ، ﺍﻥ ﺗﻬﺬﻳﺒﻲ ﻭﺭﺛﻲ ﺟﻲ ﻭﺍﺭﺙ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﭘﻮﺭﻱ ﻗﻮﻡ ﺁﻫﻲ ﭘﺮ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﻭﺍﺭﻱ ﺍﻥ ﺳﭝﻴﺘﺎ ﺟﻮ ﺳﻨﮕﻢ ۽ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺁﻫﻦ. ﻻڙڪﺎﮢﻮ ﺟﻴڪﻮ ﭘﺮﺍﮢﻲ ﺯﻣﺎﻧﻲ ۾ ﭼﺎﻧڊڪﺎ ﭘﺮﮘﮣﻲ ﺟﻮ ﻣﺮڪﺰ ۽ ﻣﺤﻮﺭ ﺭﻫﻴﻮ ﺁﻫﻲ، ﺍﻧﻬﻲﺀَ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﮐﻲ ڪﻠﻬﻮڙﻥ ﺟﻲ ﺩﺅﺭ ﺣڪﻮﻣﺖ ۾ ﺩﻓﺎﻋﻲ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺭﻫﻲ . ﻫﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ، ﺳﻤﺎﺟﻲ، ﻋﻠﻤﻲ ۽ ﺍﺩﺑﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﺷﺎﻧﺪﺍﺭ ﺭﻫﻲ ﺁﻫﻲ. ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺳﺮ ﺷﺎﻫﻨﻮﺍﺯ ﭜٽﻮ، ﺟﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮﮢﻴﺠﻮ، ﺍﻳﻮﺏ ﮐﻬڙﻭ، ﺣﻴﺪﺭ ﺑﺨﺶ ﺟﺘﻮﺋﻲ، ﺫﻭﺍﻟﻔﻘﺎﺭ ﻋﻠﻲ ﭜٽﻮ، ﺷﻬﻴﺪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﭜٽﻮ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﭴﺎﺗﻞ ﺳﭹﺎﺗﻞ ﺁﻫﻦ. ﺍﺋﻴﻦ ﺍﺩﺑﻲ ﺣﻮﺍﻟﻲ ﺳﺎﻥ ﻻڙڪﺎﮢﻮ ﺿﻠﻌﻮ ﺳﭵﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﺍﮘﭝﺮﻭ ﺭﻫﻴﻮ ﺁﻫﻲ. ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺛﺒﻮﺕ ﻃﻮﺭ ڪﺸﻨﭽﻨﺪ ﺑﻴﻮﺱ، ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺧﺎﺩﻡ، ڊﺍڪٽﺮ ﺍﻳﺎﺯ ﻗﺎﺩﺭﻱ، ﺟﻤﺎﻝ ﺍﺑڙﻭ، ﺣﺴﺎﻡ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺭﺍﺷﺪﻱ، ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺍﺷﺪﻱ، ڊﺍڪٽﺮ ﻋﺒﺪﺍﻟڪﺮﻳﻢ ﺳﻨﺪﻳﻠﻮ، ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴﺪ ﺳﻨﮅﻱ، ﺳﺮڪﺶ ﺳﻨﮅﻱ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ڪﺎﻓﻲ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺟﺎ ﺣﺎﻣﻞ ﺁﻫﻦ. ﺟﻦ ﺳﻨﮅﻱ ﺍﺩﺏ ﮐﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ڪﻴﻮ. ﺍﺋﻴﻦ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ۾ ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺑﻪ ﺍﻫﻢ ﺁﻫﻲ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻭﻗﺖ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻴﻮﺍﺭﻭ ﺍﺩﻳﺐ، ﺻﺤﺎﻓﻲ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﭤﻲ ﮔﺬﺭﻳﻮ ﺁﻫﻲ. 15 ﺟﻮﻥ 1895 ﻉ ﺗﻲ ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﻴﻤﮡ ﺟﻲ ﮔﻬﺮ ۾ ﺟﻨﻢ ﻭﭠﻨﺪڙ ﻫﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﺎ ﻭڏﺍ ﺍﺻﻞ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﺷﻬﺮ ﺟﺎ ﻫﺌﺎ، ﺟﻴڪﻲ ﻭﺍﭘﺎﺭ ﺳﺎﻧﮕﻲ ﻟڏﻱ ﺍﭼﻲ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﺭﻫﺎﺋﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﭤﻴﺎ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻮ ﻭﺍﻟﺪ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺤﻨﺘﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﻮ. ﺟﻨﻬﻦ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﻣﺎﻥ ﻟڏﮠ ﺑﻌﺪ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ﺷﻬﺮ ۾ ﺍﺳﻼﻣﻴﻪ ﻫﻮٽﻞ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻭﮄﻭ. ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻫڪ ﺍﺭﺩﻭ ﺍﺳڪﻮﻝ ۾ ﺣﺎﺻﻞ ڪﺌﻲ. ﺳﻨﺪﺱ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺍﻳﺘﺮﻭ ﻭﺳﻴﻊ ﻧﻪ ﻫﻮ، ﭘﺮ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ، ﺳﻴﺮ ﺳﻔﺮ ۽ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺠﻠﺴﻦ ۾ ﺍﭤﮡ ﻭﻳﻬﮡ ڪﺮﻱ ﺍﻳﺘﺮﻱ ﺗﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﻮ ﻣﺎﻟڪ ﺑﮣﺠﻲ ﻭﻳﻮ ﺟﻮ ﺍﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﭘﺎﮠ ﺑﺎڪﻤﺎﻝ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﮣﺠﻲ ﻭﻳﻮ. ﮐﻴﺲ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﺟﻮ ﺷﻮﻕ ﻧﻨﮃﻱ ﻫﻮﻧﺪﻱ ﮐﺎﻥ ﺋﻲ ﻫﻮ. ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻴﺲ ﺍﺩﺏ ﺟﻲ ﺩﻧﻴﺎ ۾ ﻧﺮﻭﺍﺭ ڪﻴﻮ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﺎﻧﻲﺀَ ﭘﻬﺮﻳﺎﻥ ﺍﺭﺩﻭﺀَ ۾ ﺷﺎﻋﺮﻱ ڪﺌﻲ، ﭘﻮﺀِ ﺳﻨﮅﻱﺀَ ﭔﻮﻟﻲﺀَ ۾ ﺷﻌﺮ ﭼﻮﮠ ﻟﮙﻮ، ﭘﺎﮠ ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﻭﻟﻴﺎﺀَ ﺟﻲ ﮔﺎﺩﻱ ﻧﺸﻴﻦ ۽ ﺍﺭﺩﻭ ﭔﻮﻟﻲﺀَ ﺟﻮ ﻧﺎﻣﻮﺭ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﻮﺍﺟﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﻫﭣ ﺗﻲ ﺑﻴﻌﺖ ڪﺮﻱ ﺳﻨﺪﺱ ﻣﺮﻳﺪ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ. ﻣﺮﺷﺪ ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻥ 1926 ﻉ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﺨﻠﺺ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺭﮐﻴﺎﺋﻴﻦ . ﺟڏﻫﻦ ﺗﻪ ﺍﻥ ﮐﺎﻥ ﺍﮖ ﺧﺎﻃﻲ ۽ ﺍﺻﻐﺮ ﺗﺨﻠﺺ، ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ڪﻨﺪﻭ ﻫﻮ . ﺳﻨﺪﺱ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﻲ ڪﻼﻡ ﺟﻮ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ ’ﻣﺨﻠﺺ ‘ ۽ ﭘﻮﺀِ ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﻮﺩ ’ ﺧﺎﺩﻡ ‘ ڪﻨﺪﺍ ﻫﺌﺎ، ﺗﺤﺮﻳڪ ﺧﻼﻓﺖ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮔﻞ ﻭ ﺑﻠﺒﻞ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﮐﻲ ﺗﺮڪ ڪﺮﻱ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺷﺮﻭﻉ ڪﻴﺎﺋﻴﻦ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻮ ﺍﺩﺏ ۾ ﺳﭡﻮ ڪﺮﺩﺍﺭ ﺭﻫﻴﻮ . ﻫﻦ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﺑﺰﻡ ﺍﺩﺏ ۽ ﺑﺰﻡ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺭﮐﻴﻮ، ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻠﻴٽ ﻓﺎﺭﻡ ﺗﺎﻥ ڪﻴﺘﺮﺍﺋﻲ ﻣﺸﺎﻋﺮﺍ ۽ ﺍﺩﺑﻲ ڪﭽﻬﺮﻳﻮﻥ ڪﺮﺍﻳﺎﺋﻴﻦ. ﻧﺜﺮ ۾ ﻫﻦ ڪﻴﺘﺮﺍﺋﻲ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻟﮑﻴﺎ ﺟﻴڪﻲ ﺍﻥ ﻭﻗﺖ ﺟﻲ ﺭﺳﺎﻟﻦ ۽ ﺍﺧﺒﺎﺭﻥ ’ ڪﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ‘ ، ’ ﺍﻟﻮﺣﻴﺪ ‘ ۽ ’ ﺗﺮﻗﻲ ‘ ﻭﻏﻴﺮﻩ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻨﺪﺍ ﺭﻫﻴﺎ. ﻫﻦ ڪﺠﻬﻪ ﻧﺎﻭﻝ ﺑﻪ ﻟﮑﻴﺎ ﺟﻦ ۾: ’ﺣﻮﺭ ﺩﻣﺸﻖ ‘ ۽ ’ ﺧﺪﺍﺋﻲ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ‘ ﭼﮝﺎ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺎﻭﻝ ﺁﻫﻦ. ﮐﻴﺲ ﺻﺤﺎﻓﺖ ﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﭽﺴﭙﻲ ﺭﻫﻲ . 1926 ﻉ ۾ ’ ﺩﺭﻩ ﺣﻴﺪﺭﻱ ‘ ﻧﺎﻟﻲ ﺭﺳﺎﻟﻮ ﺷﺮﻭﻉ ڪﻴﺎﺋﻴﻦ. ڪﺠﻬﻪ ﻭﻗﺖ ’ ﺍﺩﻳﺐ ﺳﻨﮅ ‘ ﺟﻮ ﭘﮡ ﺍﻳڊﻳٽﺮ ﺭﻫﻴﻮ. ﻭﻓﺎﺕ ﮐﺎﻥ ﺍﮖ ’ﻭﺣﺪﺕ ‘ ﻧﺎﻟﻲ ﻫﻔﺘﻴﻮﺍﺭ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺷﺮﻭﻉ ڪﻴﺎﺋﻴﻦ. ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ڪﻞ ﭔﻪ ﭘﺮﭼﺎ ﺳﻨﺪﺱ ﺯﻧﺪﮔﻲﺀَ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﺎ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ٽﻲ ﺩﺭﺟﺎ ﺍﺭﺩﻭ، ڪﺠﻬﻪ ﺳﻨﮅﻱ ۽ ڪﺠﻬﻪ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻫﺌﻲ. ﻗﺮﺁﻥ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﻭﺭﺗﺎﺋﻴﻦ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ڪﺠﻬﻪ ﻭﻗﺖ ﺩﺭﺯڪﻮ ڪﻢ ﭘﮡ ڪﻴﻮ ﭘﻮﺀِ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ﺟﻲ ﺟﻬﻮﻧﺎ ﻣﺎﺭڪﻴٽ ۾ ” ﻗﻮﻣﻲ ڪﺘﺐ ﺧﺎﻧﻮ“ ﮐﻮﻟﻴﺎﺋﻴﻦ. ﭤﻮﺭﻱ ﻭﻗﺖ ﮐﺎﻧﭙﻮﺀِ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﺍﮀﻲ ﻗﺒﺮ ﻭٽ ﺳﻴﮅﻱ ﺟﻮ ﺩڪﺎﻥ ﺑﻪ ڪﮃﻳﺎﺋﻴﻦ، ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎﻥ ﺗﺮﻗﻲ ڪﺮﻱ ﻧﺆ ﺁﺑﺎﺩ ڪﺮﺍﭼﻲ ۾ ﺍٽﻲ ﺟﻲ ﻣﻞ ﻫﻨﻴﺎﺋﻴﻦ. ﻫﻦ ڪڏﻫﻦ ﺑﻪ ڪﻨﻬﻦ ﮄﻧﮅﻱ ڪﺮﮠ ۾ ڪﻮ ﻋﻴﺐ ﻧﻪ ﺳﺠﻬﻴﻮ. ﻫﻦ ﭘﻴٽ ﭘﺎﻟﮡ ﻭﺍﺭﻱ ﮄﻧﮅﻥ ﺳﺎﻥ ﮔڏ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﺟﻮ ﺷﻮﻕ ﺑﻪ ﭘﻮﺭﻭ ڪﻨﺪﻭ ﺁﻳﻮ . ﺳﻨﺪﺱ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ۾ ﺑﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﺎﺭﻭ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺣﺎﻟﻦ ﺟﻮ ﻋڪﺲ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻧﻈﺮ ﺍﭼﻲ ﭤﻮ، ﻫﻮ ﭼﻮﻱ ﭤﻮ ﺗﻪ : ﻭﮄﺍﺋﻲ ﮀڏ ﻧﻪ ﻧﻔﺮﺕ ﺳﺎﮠ ڏﺱ ﻧﺎﺩﺍﻥ ﻏﺮﻳﺒﻦ ﮐﻲ، ﺍﻫﻮ ﻧﺎﮢﻮ ۽ ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻫﻮڪﺎﺭﻱ ﭼﺎﺭ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺁﻫﻲ، ﻧﻪ ﺩﻝ ﻻﻫﺞ ﻧﻈﺎﻣﻲ، ﺩﺭﺩ ﺩﮎ ﺳﭛ ﺩﻭﺭ ﭤﻲ ﻭﻳﻨﺪﺍ، ﻣﺼﻴﺒﺖ، ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﺑﻴﻘﺮﺍﺭﻱ ﭼﺎﺭ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺁﻫﻲ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻭﻗﺖ ﺟﻮ ﻫڪ ﺁﻭﺍﺯ ﺁﻫﻲ. ﺟﻴڪﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺩﻭﺭ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﺟﻲ ﻋڪﺎﺳﻲ ڪﺮﻱ ﭤﻲ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﻣﺴڪﻴﻨﻦ ﺟﻲ ﺩﺭﺩﻥ، ڏﮐﻦ ۽ ﺍﻫﻨﺠﻦ ﺗﻲ ڪﻴﻞ ﺁﻫﻲ. ﻫﻦ ﻏﺮﻳﺐ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ڏﮐﻦ ﺗﻲ ﻗﻠﻢ ﮐﻨﻴﻮ ۽ ﺳﻨﺪﻥ ڏﮐﻦ ﮐﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ۾ ﻗﻠﻢ ﺑﻨﺪ ڪﻴﻮ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻲ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻞ ڪﺘﺎﺑﻦ ۾ ’ ﮔﻠﺰﺍﺭ ﻋﺸﻖ ‘ (ڪﺎﻓﻴﻮﻥ ) ، ’ ﻣﺴﺪﺱ ﺣﺎﻟﻲ ‘ (ﺗﺮﺟﻤﻮ ) ، ’ ﺑﻴﺎﺽ ﻧﻈﺎﻣﻲ ‘ ۽ ’ﺭﻳﺎﺽ ﻧﻈﺎﻣﻲ ‘ ﻗﺎﺑﻞ ﺫڪﺮ ﺁﻫﻦ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ 23 ﻓﻴﺒﺮﻭﺭﻱ 1951 ﻉ ﺗﻲ ﺟﻤﻌﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﻭﻓﺎﺕ ڪﺌﻲ . ﻣﻮﻥ ڪﺌﻲ ڪﻮﺷﺶ ﮔﻬﮣﻲ ﭔﺎﻫﺮ ﻧﻪ ﻧڪﺮﻱ ﭔﺎﭮ ڪﺎ، ﻋﺸﻖ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻭﻳﻮ ﻣﮕﺮ ﺭﺳﻮﺍ ﺳﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭤﻲ. ( ﻧﻈﺎﻣﻲ روزانه مهراڻ جي ٿورن سان
غلام احمد نظامي صاحب جو جنم ڏينهن آهي . تحرير: محمد عثمان ميمڻ صاحب ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ۽ ﺗﻬﺬﻳﺒﻲ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ۾ ڏﺳﺒﻮ ﺗﻪ ﻻڙڪﺎﮢﻮ ﺋﻲ ﺍﻫﻮ ﺧﻄﻮ ﺁﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺩﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻣﻮﻫﻦ ﺟﻮ ﺩڙﻭ ﺟﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻫﻦ، ﺍﻥ ﺗﻬﺬﻳﺒﻲ ﻭﺭﺛﻲ ﺟﻲ ﻭﺍﺭﺙ ﻫﻮﻧﺌﻦ ﺗﻪ ﭘﻮﺭﻱ ﻗﻮﻡ ﺁﻫﻲ ﭘﺮ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﻭﺍﺭﻱ ﺍﻥ ﺳﭝﻴﺘﺎ ﺟﻮ ﺳﻨﮕﻢ ۽ ﺗﺴﻠﺴﻞ ﺁﻫﻦ. ﻻڙڪﺎﮢﻮ ﺟﻴڪﻮ ﭘﺮﺍﮢﻲ ﺯﻣﺎﻧﻲ ۾ ﭼﺎﻧڊڪﺎ ﭘﺮﮘﮣﻲ ﺟﻮ ﻣﺮڪﺰ ۽ ﻣﺤﻮﺭ ﺭﻫﻴﻮ ﺁﻫﻲ، ﺍﻧﻬﻲﺀَ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﮐﻲ ڪﻠﻬﻮڙﻥ ﺟﻲ ﺩﺅﺭ ﺣڪﻮﻣﺖ ۾ ﺩﻓﺎﻋﻲ ﻗﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺭﻫﻲ . ﻫﻦ ﺿﻠﻌﻲ ﺟﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ، ﺳﻤﺎﺟﻲ، ﻋﻠﻤﻲ ۽ ﺍﺩﺑﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﺷﺎﻧﺪﺍﺭ ﺭﻫﻲ ﺁﻫﻲ. ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻲ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺳﺮ ﺷﺎﻫﻨﻮﺍﺯ ﭜٽﻮ، ﺟﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮﮢﻴﺠﻮ، ﺍﻳﻮﺏ ﮐﻬڙﻭ، ﺣﻴﺪﺭ ﺑﺨﺶ ﺟﺘﻮﺋﻲ، ﺫﻭﺍﻟﻔﻘﺎﺭ ﻋﻠﻲ ﭜٽﻮ، ﺷﻬﻴﺪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ ﺑﻴﻨﻈﻴﺮ ﭜٽﻮ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﭴﺎﺗﻞ ﺳﭹﺎﺗﻞ ﺁﻫﻦ. ﺍﺋﻴﻦ ﺍﺩﺑﻲ ﺣﻮﺍﻟﻲ ﺳﺎﻥ ﻻڙڪﺎﮢﻮ ﺿﻠﻌﻮ ﺳﭵﻲ ﺳﻨﮅ ۾ ﺍﮘﭝﺮﻭ ﺭﻫﻴﻮ ﺁﻫﻲ. ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﺛﺒﻮﺕ ﻃﻮﺭ ڪﺸﻨﭽﻨﺪ ﺑﻴﻮﺱ، ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺧﺎﺩﻡ، ڊﺍڪٽﺮ ﺍﻳﺎﺯ ﻗﺎﺩﺭﻱ، ﺟﻤﺎﻝ ﺍﺑڙﻭ، ﺣﺴﺎﻡ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺭﺍﺷﺪﻱ، ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺍﺷﺪﻱ، ڊﺍڪٽﺮ ﻋﺒﺪﺍﻟڪﺮﻳﻢ ﺳﻨﺪﻳﻠﻮ، ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴﺪ ﺳﻨﮅﻱ، ﺳﺮڪﺶ ﺳﻨﮅﻱ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺟﺎ ﻧﺎﻻ ڪﺎﻓﻲ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺟﺎ ﺣﺎﻣﻞ ﺁﻫﻦ. ﺟﻦ ﺳﻨﮅﻱ ﺍﺩﺏ ﮐﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ڪﻴﻮ. ﺍﺋﻴﻦ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﺟﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ۾ ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺑﻪ ﺍﻫﻢ ﺁﻫﻲ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻭﻗﺖ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻴﻮﺍﺭﻭ ﺍﺩﻳﺐ، ﺻﺤﺎﻓﻲ ۽ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﭤﻲ ﮔﺬﺭﻳﻮ ﺁﻫﻲ. 15 ﺟﻮﻥ 1895 ﻉ ﺗﻲ ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﻴﻤﮡ ﺟﻲ ﮔﻬﺮ ۾ ﺟﻨﻢ ﻭﭠﻨﺪڙ ﻫﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺟﺎ ﻭڏﺍ ﺍﺻﻞ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﺷﻬﺮ ﺟﺎ ﻫﺌﺎ، ﺟﻴڪﻲ ﻭﺍﭘﺎﺭ ﺳﺎﻧﮕﻲ ﻟڏﻱ ﺍﭼﻲ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﺭﻫﺎﺋﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﭤﻴﺎ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻮ ﻭﺍﻟﺪ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺤﻨﺘﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﻮ. ﺟﻨﻬﻦ ﻻڙڪﺎﮢﻲ ﻣﺎﻥ ﻟڏﮠ ﺑﻌﺪ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ﺷﻬﺮ ۾ ﺍﺳﻼﻣﻴﻪ ﻫﻮٽﻞ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻭﮄﻭ. ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻫڪ ﺍﺭﺩﻭ ﺍﺳڪﻮﻝ ۾ ﺣﺎﺻﻞ ڪﺌﻲ. ﺳﻨﺪﺱ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺍﻳﺘﺮﻭ ﻭﺳﻴﻊ ﻧﻪ ﻫﻮ، ﭘﺮ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻲ، ﺳﻴﺮ ﺳﻔﺮ ۽ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺠﻠﺴﻦ ۾ ﺍﭤﮡ ﻭﻳﻬﮡ ڪﺮﻱ ﺍﻳﺘﺮﻱ ﺗﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﻮ ﻣﺎﻟڪ ﺑﮣﺠﻲ ﻭﻳﻮ ﺟﻮ ﺍﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﭘﺎﮠ ﺑﺎڪﻤﺎﻝ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﮣﺠﻲ ﻭﻳﻮ. ﮐﻴﺲ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﺟﻮ ﺷﻮﻕ ﻧﻨﮃﻱ ﻫﻮﻧﺪﻱ ﮐﺎﻥ ﺋﻲ ﻫﻮ. ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻴﺲ ﺍﺩﺏ ﺟﻲ ﺩﻧﻴﺎ ۾ ﻧﺮﻭﺍﺭ ڪﻴﻮ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﺎﻧﻲﺀَ ﭘﻬﺮﻳﺎﻥ ﺍﺭﺩﻭﺀَ ۾ ﺷﺎﻋﺮﻱ ڪﺌﻲ، ﭘﻮﺀِ ﺳﻨﮅﻱﺀَ ﭔﻮﻟﻲﺀَ ۾ ﺷﻌﺮ ﭼﻮﮠ ﻟﮙﻮ، ﭘﺎﮠ ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﻭﻟﻴﺎﺀَ ﺟﻲ ﮔﺎﺩﻱ ﻧﺸﻴﻦ ۽ ﺍﺭﺩﻭ ﭔﻮﻟﻲﺀَ ﺟﻮ ﻧﺎﻣﻮﺭ ﺷﺎﻋﺮ ﺧﻮﺍﺟﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﻫﭣ ﺗﻲ ﺑﻴﻌﺖ ڪﺮﻱ ﺳﻨﺪﺱ ﻣﺮﻳﺪ ﭤﻴﻮ ﻫﻮ. ﻣﺮﺷﺪ ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻥ 1926 ﻉ ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﺗﺨﻠﺺ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺭﮐﻴﺎﺋﻴﻦ . ﺟڏﻫﻦ ﺗﻪ ﺍﻥ ﮐﺎﻥ ﺍﮖ ﺧﺎﻃﻲ ۽ ﺍﺻﻐﺮ ﺗﺨﻠﺺ، ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ڪﻨﺪﻭ ﻫﻮ . ﺳﻨﺪﺱ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﻲ ڪﻼﻡ ﺟﻮ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎﺷﻢ ’ﻣﺨﻠﺺ ‘ ۽ ﭘﻮﺀِ ﺣﺎﺟﻲ ﻣﺤﻤﻮﺩ ’ ﺧﺎﺩﻡ ‘ ڪﻨﺪﺍ ﻫﺌﺎ، ﺗﺤﺮﻳڪ ﺧﻼﻓﺖ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮔﻞ ﻭ ﺑﻠﺒﻞ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﮐﻲ ﺗﺮڪ ڪﺮﻱ ﻗﻮﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺷﺮﻭﻉ ڪﻴﺎﺋﻴﻦ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻮ ﺍﺩﺏ ۾ ﺳﭡﻮ ڪﺮﺩﺍﺭ ﺭﻫﻴﻮ . ﻫﻦ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﺑﺰﻡ ﺍﺩﺏ ۽ ﺑﺰﻡ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺭﮐﻴﻮ، ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭘﻠﻴٽ ﻓﺎﺭﻡ ﺗﺎﻥ ڪﻴﺘﺮﺍﺋﻲ ﻣﺸﺎﻋﺮﺍ ۽ ﺍﺩﺑﻲ ڪﭽﻬﺮﻳﻮﻥ ڪﺮﺍﻳﺎﺋﻴﻦ. ﻧﺜﺮ ۾ ﻫﻦ ڪﻴﺘﺮﺍﺋﻲ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻟﮑﻴﺎ ﺟﻴڪﻲ ﺍﻥ ﻭﻗﺖ ﺟﻲ ﺭﺳﺎﻟﻦ ۽ ﺍﺧﺒﺎﺭﻥ ’ ڪﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ‘ ، ’ ﺍﻟﻮﺣﻴﺪ ‘ ۽ ’ ﺗﺮﻗﻲ ‘ ﻭﻏﻴﺮﻩ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻨﺪﺍ ﺭﻫﻴﺎ. ﻫﻦ ڪﺠﻬﻪ ﻧﺎﻭﻝ ﺑﻪ ﻟﮑﻴﺎ ﺟﻦ ۾: ’ﺣﻮﺭ ﺩﻣﺸﻖ ‘ ۽ ’ ﺧﺪﺍﺋﻲ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ‘ ﭼﮝﺎ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺎﻭﻝ ﺁﻫﻦ. ﮐﻴﺲ ﺻﺤﺎﻓﺖ ﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﭽﺴﭙﻲ ﺭﻫﻲ . 1926 ﻉ ۾ ’ ﺩﺭﻩ ﺣﻴﺪﺭﻱ ‘ ﻧﺎﻟﻲ ﺭﺳﺎﻟﻮ ﺷﺮﻭﻉ ڪﻴﺎﺋﻴﻦ. ڪﺠﻬﻪ ﻭﻗﺖ ’ ﺍﺩﻳﺐ ﺳﻨﮅ ‘ ﺟﻮ ﭘﮡ ﺍﻳڊﻳٽﺮ ﺭﻫﻴﻮ. ﻭﻓﺎﺕ ﮐﺎﻥ ﺍﮖ ’ﻭﺣﺪﺕ ‘ ﻧﺎﻟﻲ ﻫﻔﺘﻴﻮﺍﺭ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺷﺮﻭﻉ ڪﻴﺎﺋﻴﻦ. ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ڪﻞ ﭔﻪ ﭘﺮﭼﺎ ﺳﻨﺪﺱ ﺯﻧﺪﮔﻲﺀَ ۾ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﺎ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ٽﻲ ﺩﺭﺟﺎ ﺍﺭﺩﻭ، ڪﺠﻬﻪ ﺳﻨﮅﻱ ۽ ڪﺠﻬﻪ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻫﺌﻲ. ﻗﺮﺁﻥ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻲ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﻪ ﻭﺭﺗﺎﺋﻴﻦ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ڪﺠﻬﻪ ﻭﻗﺖ ﺩﺭﺯڪﻮ ڪﻢ ﭘﮡ ڪﻴﻮ ﭘﻮﺀِ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ﺟﻲ ﺟﻬﻮﻧﺎ ﻣﺎﺭڪﻴٽ ۾ ” ﻗﻮﻣﻲ ڪﺘﺐ ﺧﺎﻧﻮ“ ﮐﻮﻟﻴﺎﺋﻴﻦ. ﭤﻮﺭﻱ ﻭﻗﺖ ﮐﺎﻧﭙﻮﺀِ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﺍﮀﻲ ﻗﺒﺮ ﻭٽ ﺳﻴﮅﻱ ﺟﻮ ﺩڪﺎﻥ ﺑﻪ ڪﮃﻳﺎﺋﻴﻦ، ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎﻥ ﺗﺮﻗﻲ ڪﺮﻱ ﻧﺆ ﺁﺑﺎﺩ ڪﺮﺍﭼﻲ ۾ ﺍٽﻲ ﺟﻲ ﻣﻞ ﻫﻨﻴﺎﺋﻴﻦ. ﻫﻦ ڪڏﻫﻦ ﺑﻪ ڪﻨﻬﻦ ﮄﻧﮅﻱ ڪﺮﮠ ۾ ڪﻮ ﻋﻴﺐ ﻧﻪ ﺳﺠﻬﻴﻮ. ﻫﻦ ﭘﻴٽ ﭘﺎﻟﮡ ﻭﺍﺭﻱ ﮄﻧﮅﻥ ﺳﺎﻥ ﮔڏ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﺟﻮ ﺷﻮﻕ ﺑﻪ ﭘﻮﺭﻭ ڪﻨﺪﻭ ﺁﻳﻮ . ﺳﻨﺪﺱ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ۾ ﺑﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﺎﺭﻭ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺣﺎﻟﻦ ﺟﻮ ﻋڪﺲ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻧﻈﺮ ﺍﭼﻲ ﭤﻮ، ﻫﻮ ﭼﻮﻱ ﭤﻮ ﺗﻪ : ﻭﮄﺍﺋﻲ ﮀڏ ﻧﻪ ﻧﻔﺮﺕ ﺳﺎﮠ ڏﺱ ﻧﺎﺩﺍﻥ ﻏﺮﻳﺒﻦ ﮐﻲ، ﺍﻫﻮ ﻧﺎﮢﻮ ۽ ﺗﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﻫﻮڪﺎﺭﻱ ﭼﺎﺭ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺁﻫﻲ، ﻧﻪ ﺩﻝ ﻻﻫﺞ ﻧﻈﺎﻣﻲ، ﺩﺭﺩ ﺩﮎ ﺳﭛ ﺩﻭﺭ ﭤﻲ ﻭﻳﻨﺪﺍ، ﻣﺼﻴﺒﺖ، ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﺑﻴﻘﺮﺍﺭﻱ ﭼﺎﺭ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺁﻫﻲ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻭﻗﺖ ﺟﻮ ﻫڪ ﺁﻭﺍﺯ ﺁﻫﻲ. ﺟﻴڪﺎ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺩﻭﺭ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﺟﻲ ﻋڪﺎﺳﻲ ڪﺮﻱ ﭤﻲ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲﺀَ ﺟﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ﻣﺴڪﻴﻨﻦ ﺟﻲ ﺩﺭﺩﻥ، ڏﮐﻦ ۽ ﺍﻫﻨﺠﻦ ﺗﻲ ڪﻴﻞ ﺁﻫﻲ. ﻫﻦ ﻏﺮﻳﺐ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ڏﮐﻦ ﺗﻲ ﻗﻠﻢ ﮐﻨﻴﻮ ۽ ﺳﻨﺪﻥ ڏﮐﻦ ﮐﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱﺀَ ۾ ﻗﻠﻢ ﺑﻨﺪ ڪﻴﻮ . ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻲ ﺷﺎﻳﻊ ﭤﻴﻞ ڪﺘﺎﺑﻦ ۾ ’ ﮔﻠﺰﺍﺭ ﻋﺸﻖ ‘ (ڪﺎﻓﻴﻮﻥ ) ، ’ ﻣﺴﺪﺱ ﺣﺎﻟﻲ ‘ (ﺗﺮﺟﻤﻮ ) ، ’ ﺑﻴﺎﺽ ﻧﻈﺎﻣﻲ ‘ ۽ ’ﺭﻳﺎﺽ ﻧﻈﺎﻣﻲ ‘ ﻗﺎﺑﻞ ﺫڪﺮ ﺁﻫﻦ. ﻏﻼﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ 23 ﻓﻴﺒﺮﻭﺭﻱ 1951 ﻉ ﺗﻲ ﺟﻤﻌﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ڪﺮﺍﭼﻲﺀَ ۾ ﻭﻓﺎﺕ ڪﺌﻲ . ﻣﻮﻥ ڪﺌﻲ ڪﻮﺷﺶ ﮔﻬﮣﻲ ﭔﺎﻫﺮ ﻧﻪ ﻧڪﺮﻱ ﭔﺎﭮ ڪﺎ، ﻋﺸﻖ ﻣﻨﻬﻨﺠﻮ ﻭﻳﻮ ﻣﮕﺮ ﺭﺳﻮﺍ ﺳﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭤﻲ. ( ﻧﻈﺎﻣﻲ روزانه مهراڻ جي ٿورن سان
اسان کي پنهنجن محبوب شاعرن کي ڪڏهن به وسارڻ نه گهرجي. تمام بهترين معلومات ڪاوش جي ٿورن سان اوهان پيش ڪريو ٿا. ڏسڍو بهترين ڪم سائين. ڪِيپ اِٽ اَپ.
تاريخ ڳالهائي ٿي 15 جون1836 ۾ ڪرنل پوٽينجر سنڌ ۾ سرگرم ٿيڻ کان پوءِ هن مير نور محمد خان ٽالپر سان حيدرآباد ۾ ملاقات ڪئي.ملاقات دوران هن برطانوي ايجنٽ جي حيثيت ۾ ڳالهه ٻولهه ڪئي. 15 جون 1951 ۾ ليفٽيننٽ ڪرنل صديق راجا ۽ ميجر خواجه محمد يوسف راولپنڊي ڪيس ۾ سجاد ظهير ۽ اردو جي مشهور شاعر فيض احمد فيض جي خلاف شاهدي ڏني. 15 جون 1952 ۾ شاهه فاروق کي مصر ۽ سوڊان جي بادشاهه طور تسلم ڪيو. عوامي آواز جي ٿورن سان
