1321 اٽيچمينٽ ڏسو معصوم سنڌي قومي ورثا خاص طور ماڳ ۽ مڪان ڪنهن به قوم جي سڃاڻپ هجن ٿا. مصر کي قديم ترين تهذيب شايد نه چيو وڃي ها جيڪر مصر جا احرام موجود نه هجن ها . مصر جا احرام ئي آهن جيڪي مصر کي قديم ترين قوم هجڻ جو ثبوت پيش ڪن ٿا. اهڙي طرح زنده قومون پنهنجي هجڻ ۽ وشال توڙي پراڻ هجڻ جا سمورا سامان ،ڪوٽ ۽ قلعا توڙي اتان کوٽائي دوران لڌل نوادراتن کي ساه ۾ سانڍي رکنديون آهن پر بدقسمتي سان س نڌ اها قوم آهي جنهن جي وس وارن ادارن اهڙن پاسن ڏانهن ڪو ڌيان ناهي ڌريو. ايئن ڀاسي رهيو آهي جيئن سنڌ جا اهي ماڳ ۽ مڪان سندن لاءِ ڪا به اهميت نه ٿا رکن. سنڌ جي هزارين سال پراڻي تاريخ رکندڙ قوم جو ثبوت موهن جو دڙو جنهن جون ڀتيون آهستي آهستي ڪري ڀُرڻ ۽ ڪِرڻ لڳيون آهن. ڊي ڪي ايريا جي 10 فوٽ ڀت ڪري پٽ پئجي وئي آهي نه رڳو اها پر گذريل هفتي ساڳي ايريا جي 20 فوٽ ڀت پڻ ڪري پئي هئي. ان کان وڌيڪ افسوس ناڪ ڳالهه اها آهي ته ثقافت کاتي واري صوبائي وزير سسئي پليجو اهڙا حڪم جاري ڪندي چيو هو ته پنهجن قومي ورثن کي محفوظ ڪيو ويندو،پر ٺيڪ هڪ هفتي کان پوءِ ساڳي ايريا جي ٻي ڀت ڪري پئي. سنڌ واسين کي گھرجي ته اهڙي بي حسي کي ختم ڪري پنهنجا قومي ماڳ ۽ مقام محفوظ ڪرڻ لاءِ اڳتي اچن)
سنڌ جي هر ثقافتي ۽ تاريخي ورثي جو ساڳيوئي حال آهي۔ ڪوٽڏجي هجي يا رني ڪوٽ يا ٻيون جايون بس تاريخ جي بي حسي ۽ سنڌي قوم جي بيوسي تي ڳوڙها پيا ڳاڙن۔
منهنجا دوست! بي حسي جي بازار ۾ اسان کي رڳو خوش فهمي جا کيڏوڻا ڏئي خاموش رهڻ جي نصيحت ڪئي آهي۔صدين کان اسان سان اها ويڌن ٿئي پئي۔
ايران ۾ تخت جمشيد کي ڏسڻ لاءِ جڏهن مان ۽ منهنجو دوست محمد نواز سومرو پهتاسين ۽ ٽڪيٽ خريد ڪري اندر وڃڻ لاءِ مُک دروازي کان پهريائين سيڪورٽي گارڊ اسان کان آڏي پڇا ڪئي ته اوهان وٽ ڪو چاقو، ڪا اُڪيرڻ وارو اوزار يا مارڪر وغيره آهي ؟؟؟ ظاهر هو ته اسانجو جواب ناڪاري ۾ هو۔ پر مونکان به نه رهيو پڇڻ تي خبر پئي اندر ڀتين تي لکڻ جي سخت ممانعت آهي ۔ ان وقت مونکي چُڀندڙ ياد آئي ، جڏهن منهيا جي دڙي ( موئن جي دڙو) تي ڪنهن تعليمي اداري جا ڇوڪرا گهمڻ آيا هيا جن اسٽوپا تي پيشاب ڪري پنهنجي مسلمان هئڻ جو ثبوت ڏنو هو۔
انتهائي افسوس منجهان اها ڳالهه مان به ڪندس ته هر سال جيان عيد تي ڳوٺ وڃڻ ٿيندو آهي ته پو اتي ڪو تفريحي ماڳ نه هئڻ ڪري سڀني جو رخ موئن جو دڙو طرف ٿيندو آهي، هر عيد توڙي نئين سال جي موقعي تي ماڻهن جي تمام گهني رش ٿيڻ سبب هن قومي ورثي جي جيڪا لتاڙ ٿئي ٿي اها حالت ڏسي لڙڪ لارڻ جهڙي هوندي آهي، توهان سوچيندا هوندا ته مان پاڻ لکي رهيو آهيان ته گهمڻ اتي ويندا آهيون ته مان پنهنجي ضمير جي سچائي سان اهو اقرار ڪندس ته منهنجي ذات طرفان گمهڻ جو طريقو ڪار اهو ئي رهيو آهي ته صرف جيڪي مين رستا ٺهيل آهن يا گهٽيون جڙيل آهن اتان ئي ان ماڳ جو ديدار ڪبو آهي، پر جيڪي اڻ ڄاڻ اوباش اتي اچن ٿا اهي بي دردي جو مظاهرو ڪندي ڀتين تي چڙهي انهن جي لتاڙ ڪن ٿا جنهن سبب ان ماڳ کي گهڻو نقصان رسي ٿو۔ جيڪڏهن مان ثقافتي اداري جو سربراهه هجان ها يا ڪو وزير ته موئن جي دڙي جي اندر ماڻهن جي وڃڻ تي مڪمل پابندي مڙهي ڇڏيا ها، ۽ موئن جي دڙي جي مين دروازي وٽان ئي چيئر لفٽ جئين مري يا اسلام آباد يا ايبٽ آباد جي پهاڙين تي لڳل آهن اهي لڳرايان ها، ۽ ان سان روزگار به وڌي ها، پو ان چيئر لفٽ جو هر ڪو مزو به وٺي ها ۽ موئن جي دڙي جو هوائي سير به ڪري سگهجي ها، پر افسوس جو هر سال ڪروڙين رپيا انهن پيٽ بکين ڪامورن کي ملن ٿا پو به اهڙا منصوبا ڇو نه ٿا جوڙن،، 1329 اٽيچمينٽ ڏسو
ادا سائين تمام افسوس جي ڳاله آهي،ت اسان جا نوجوان اهڙو ب عمل ڪري سگهن ٿا، وري نئين سال جي آمد آمد آ ۽ پنهنجي ڪلچر سان ساڳي ئي گندگي ڪندا، افسوس۔
